اختلال ترس چیست؟ راه های مقابله با ترس را بهتر بشناسید

اختلال ترس چیست؟

اختلال ترس یا اختلال هراس که به فوبیا هم معروف است. در انگلیسی: Panic disorder گفته می‌شود. این نوع هراس، نوعی از اختلال اضطرابی است که هنگام ترس شدید یا وحشت زدگی ناگهانی به وجود می آید. بر اساس نظریات روانشناسی، ترس یک احساس اولیه است که شامل پاسخ بیوشیمیایی و یک واکنش هیجانی فردی بوده که گاهی اوقات این ترس‌ ناشی از تهدیدهای واقعی هست و گاهی می‌توانند از خطراتی که تصور می‌کنیم نیز سرچشمه بگیرد. در حالی که این احساس واکنشی طبیعی به برخی موقعیت‌ها بوده که می‌تواند در صورت شدید یا نامتناسب بودن با تهدید واقعی منجر به پریشانی و اختلال شود.

این حملات و هراس معمولاً به همراه علایمی چون تپش قلب، عرق کردن، تکان خوردن، تنگی نفس و بی‌حسی بروز پیدا می‌کند. شدیدترین حملات این اختلال تا چند دقیقه ممکن است طول بکشند. البته ترس ناشی از این حملات ممکن است تا مدت‌ها همراه فرد مبتلا باشد.

علائم ترس

علائم این اختلال اغلب به صورت جسمی و احساسی رخ می‌دهد، که معمولا افراد آن‌ها را به شکل متفاوت تجربه می‌کنند. در ادامه به برخی از علائم جسمی و روانشناختی اشاره می‌کنیم:

نشانه‌های فیزیکی

• لرزش در اعضای بدن
• تشنج هنگام مواجهه
• تعریق سرد
• تنگی نفس
• سرگیجه
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس درد در ناحیه پشت و شانه
• خشکی دهان و گلو
• ناراحتی های دستگاه گوارشی مانند درد معده و ترشح زیادی اسید معده
• درد قفسه سینه
• افزایش ضربان و تپش قلب

نشانه‌های روانشناختی

• احساس غرق شدن
• اضطراب بیش از اندازه
• وحشت شدید
• احساس عدم کنترل
• بروز احساسات شدید
• احساس مرگ قریب‌الوقوع

علت ترس

دلایل ایجاد این واکنش و حملات هیجانی پیچیده است و نمی‌توان برای آن علت یکسان و خاصی در نظر گرفت. به تعبیر دیگر هیچ کس نمی‌داند چه چیزی باعث فوبیا و ترس می‌شود، برخی از ترس‌های شدید که در دوران کودکی ایجاد می‌شوند مثلا ترس از حیوانات، معمولا در طول زمان از بین می‌رود، و ترس دوران نوجوانی و بزرگ سالی تداوم بیشتری دارند و می‌تواند ناشی از یک رویداد آسیب‌زا، اشیاء هولناک یا موقعیت سخت باشد.

یکی دیگر از علل ترس می‌تواند عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. کودکانی که یکی از بستگان نزدیک‌شان مبتلا به اختلال اضطراب هستند در معرض بیشتر خطر ابتلا به فوبیا و ترس هستند. رویدادهای ناراحت کننده، مانند نزدیک به غرق شدن، می تواند فوبیا ایجاد کند. قرار گرفتن در معرض فضاهای بسته، ارتفاع زیاد و نیش حیوانات یا حشرات می توانند عاملی برای ایجاد فوبیا باشند.

افرادی که مشکلات مدوام پزشکی یا نگرانی‌های سلامتی دارند اغلب احتمال ابتلا به فوبیا در آنها زیاد است. ابتلا به فوبیا پس از صدمات تروماتیک مغزی، شیوع بالایی دارد. سوء مصرف مواد و افسردگی نیز با فوبیا مرتبط است.

دسته بندی ترس

ترس‌های انسان اساساً در زندگی دارای سه نوع دسته‌بندی هستند:

1. فوبیا و ترس منطقی

این نوع واکنش ترس از درون فرد ایجاد می شود که مبتنی بر عقل است و از همین‌رو به آن ترس درونی هم گفته می‌شود. علت اینکه این واکنش و ترس درونی ایجاد می‌شود اینست که در مورد خطر قریب‌الوقوع یا یک تهدید واقعی به فرد هشدار دهد. مثلاً کسی اسلحه به سمت شما گرفته است، هراس از گلوله خوردن از جمله ترس‌های منطقی یا درونی در این حالت محسوب می‌شود.

2. ترس و فوبیای ذهنی

این واکنش ترس منطقی نیست. در اصل بخشی از مغز انسان ترس را احساس می کند و قسمت منطقی دلیل آن را متوجه نمی‌شود. این نوع ترس همان واکنش ذهنی یا غیرمنطقی بوده که از به خاطر اتفاقات گذشته یا هراس از آینده به وجود می‌آید.

وحشت ذهنی یکی از ترس های معمولی در زندگی است و افراد آن را با تصویرسازی ذهنی تجربه می‌کنند. این فرآیند آن‌قدر جدی و قوی است که بر بخش‌های مختلف زندگی فرد اثرگذار خواهد بود.

3. هراس و ترس اولیه

نوع اولیه هراس یکی‌دیگر از انواع ترس در زندگی است که شباهت زیادی به ترس‌های منطقی داد و در مسیر تکامل انسان ایجاد می‌شوند. از همین‌رو به آن ترس ذاتی نیز گفته می‌شود. درواقع این ترس ذاتی یا اولیه با تجربه و دانش شخص در مغز فرد برنامه‌ریزی می شود تا فرد ایمن بماند.

مثل ترسیدن از مار. این ترس برای فرد سلامتی می‌آورد و بنابراین انسان‌هایی که ترس سالم دارد، بقا و سلامتی بالاتری را تجربه می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اختلال پانیک چیست و چه علائمی دارد؟ راه های درمان و روش های کنترل پانیک

انواع ترس

فوبیا یا ترس در شکل و انواع گوناگونی وجود دارد و از آنجایی‌که تعداد اشیا و موقعیت‌های مختلف در زندگی قابل شمارش نیست، به همین خاطر لیست فوبیاهای خاص شامل تعداد زیادی می‌شود. بر اساس کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ایالات متحده (DSM5)، ترس‌های خاص در پنج گروه اصلی قرار می‌گیرند:

• ترس‌های از حیوانات (عنکبوت، سگ، حشرات)
• ترس‌های از محیط‌ طبیعی (ارتفاع، رعد و برق، تاریکی)
• ترس‌های از خون، جراحت و آسیب یا مشکلات پزشکی (تزریق، شکستگی استخوان، افتادن)
• ترس‌های از موقعیت‌های خاص (پرواز، سوار آسانسور شد ، رانندگی)
• سایر موارد ترس (خفگی، صدای بلند، غرق شدن)

نام‌گذاری انواع ترس‌ها معمولاً دراین کتاب با ترکیب یک پیشوند یونانی یا لاتین انجام می‌شود که فوبیا را با پسوند -phobia آمده است.

در ادامه به برخی از ترس و فوبیای‌های خاص اشاره می‌کنیم:

1. آگورافوبیا یا ترس از مکان‌ها، Agoraphobia

ترس به مکان یا موقعیت‌هایی متفاوت که فرد نمی‌تواند از آن فرار کند. افرادی که مبتلا هستند اغلب واهمه دارند که در انبوه جمعیت قرار بگیرند یا در خارج از خانه به دام افتاده‌اند. به همین خاطر این افراد اغلب از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کرده و در خانه می‌مانند.

بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های خاص ( چه بسته چه باز)می‌ترسند چون که نمی‌توان از آن مکان فرار کنند و دچار حمله پانیک شوند.

2. فوبیای اجتماعی یا سوشیال فوبیا Social phobia

فوبیای اجتماعی که به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی شناخته می‌شود. در واقع نوعی ترس به شمار می‌اید که منجر به نگرانی و هراس شدید در موقعیت‌های اجتماعی می‌شود و ممکن است به انزوای و گوشه گیری فرد ختم شود. این ترس می‌تواند به اندازه‌ای شدید و حاد شود که فرد ساده‌ترین تعاملات اجتماعی مانند سفارش غذا در رستوران یا پاسخ تلفن را نمی‌تواند انجام دهد و منجر به پانیک و وحشت می‌شود.

افرادی که مبتلا به سوشیال فوبیا هستند اغلب برای اجتناب و فرار از موقعیت‌های عمومی به تنهایی از خانه خارج می‌شوند و در مکان‌های شلوغ حضور پیدا نمی‌کنند.

3. ترس از سخنرانی یا گلوسوفوبیا، Glossophobia

در این هراس که به آن اضطراب در عملکرد یا ترس از صحبت در مقابل افراد گفته می شود. فرد مبتلا از سخنرانی در جمع، حتی زمانی‌که به این فکر می‌کنند در حضور گروهی از افراد قرار گرفته‌ است ترس دارد و علائم جسمی شدیدی همچون سرخی و لرزش پیدا می‌کنند.

4. ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا، Acrophobia

افراد مبتلا به آکروفوبیا از ارتفاع هراس دارند و به شدت از چیزهای بلند و رفتن بر بلندی ترس دارند و از آنها پرهیز می‌کنند. علائمی از جمله سرگیجه، عرق کردن و احساس بیهوشی یا از دست رفتن هوشیاری از علائم شایع آنها است.

5. ترس از محیط‌های بسته یا کلاستروفوبیا، Claustrophobia

کلاستروفوبیا که به ترس از محیط بسته مشهور است در این حالات اگر شدید شود فرد را از سوار شدن آسانسور یا داخل شدن در یک اتاق در بسته فرار پرهیز می‌کند و این‌گونه به عامل ناتوان‌کننده‌ای برای فرد تبدیل می‌شود.

6. ترس از پرواز یا آویاتوفوبیا، Aviophobia

ترس از پرواز زمانی اتفاق می افتد که فرد می خواهد سوار هواپیما یا حتی وسایل دیگری مانند هلی‌کوپتر بشود. معمولا علت اصلی آن تجربه اتفاقات بد بوده که برای خود او یا اطرافیان افتاده است.

7. ترس از دندانپزشکی یا دنتوفوبیا، Dentophobia

ترس در این مورد بیشتر از محیط مطب، دندانپزشک یا حتی اقدامات درمانی مربوط است و این مورد نیز معمولاً پس از تجربه ناخوشایند فرد از درمان دندان پیش می‌آید. این ترس می‌تواند مانع از دریافت مراقبت و درمان‌های پزشکی دهان و دندان شده و به سلامتی فرد آسیب بزند.

8. ترس از خون یا هموفوبیا، Hemophobia

این افراد با دیدن خون و یا جراحتی هراس و ترس شدیدی سراغشان می‌آید. فرد مبتلا ممکن است هنگام تماس با خون خود یا خون شخص دیگر بیهوش و یا کنترل خود را از دست بدهد.

9. ترس از حیوانات یا زوفوبیا، Zoophobia

وحشت در این افراد با دیدن حیوانات تشدید می‌شود و با هراس و جیغ مکان رو ترک می‌کنند. ترس از حیوانات انواع مختلفی دارد که از میان آنها می‌توان به آراکنوفوبیا یا ترس از عنکبوت، Arachnophobia، سینوفوبیا یا ترس از سگ، Cynophobia و اوفیدیوفوبیا یا ترس از مار، Ophidiophobia اشاره نمود.

10. ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا، Nyctophobia

بعضی از افراد و بسیاری از کودکان و نوجوانان از مکان های تاریک ترس و هراس دارند یا یک ترس ساده از شب و تاریکی را تجربه کرده‌اند، ولی اگر این هراس از دوره نوجوانی عبور کند و هنوز خود نمایی کند به نوعی فوبیا تبدیل می‌شود. آسترافوبیا یا ترس از رعد و برق، Astraphobia، اتوفوبیا یا ترس از تنهایی، Autophobia و هیدروفوبیا یا ترس از آب، Hydrophobia نیز سه نمونه رایج دیگر از این نوع فوبیا هستند.

بیشتر بخوانید: روان رنجوری چیست؟ ویژگی های افراد روان رنجور و راههای درمان آن

راهکارهای مقابله با ترس

اکثریت افراد برای درمان فوبیای خود هیچ اقدامی نمی‌کنند. تاثیرات فوبیا و ترس می‌تواند برای فرد آزاردهنده باشد و فرد را تا ناتوانی شدید پیش می‌برد. اما سوالی مهمی که ذهن برخی از این افراد را درگیر می‌کند این است که آیا فوبیا قابل درمان است؟این افراد که مبتلا هستند اغلب خودشان می‌دانند و متوجه هستند که ترسشان غیرمنطقی است، اما نمی‌توانند در این مورد کاری انجام دهند. چنین تر‌س‌هایی ممکن است در محل کار، مدرسه و روابط شخصی این افراد اختلال ایجاد می‌کند.

از این رو برای درمان ترس و فوبیا از تکنیک‌های روان‌درمانی، دارو یا ترکیبی از هر دو استفاده می‌شود.

درمان شناختی-رفتاری

بهترین و رایج ترین روش درمان فوبیا، درمان شناختی رفتاری (CBT) است. در این روش، فرد مبتلا با منبع ترس در شرایط کنترل شده‌ای مواجه و روبرو می‌گردد. این روش درمانی فرد را آرام نموده و اضطرابش را کم می‌نماید.

در این درمان، تمرکز روی شناسایی و تغییر باورهای نادرست، افکار و واکنش‌های منفی زمان مواجهه با شرایط ترس است. در برخی مراکز برای دور شدن و از بین رفتن هراس مراجع در روش‌ درمان شناختی رفتاری از تکنولوژی واقعیت مجازی در محیط و شرایطی امن و خاطری آسوده، استفاده می‌کنند.

درمان دارویی

اگر شدت ترس و علائم آن زیاد شود، فرد مبتلا احتیاج دارد که دارو استفاده نماید، در این شرایط فرد، علاوه بر مشورت بامشاور یا روان‌شناس نیاز به مراجعه به روان‌پزشک هم دارد. داروهایی که برای این اختلال تجویز می‌شود، معمولاً این داروهای ضد استرس و ضد اضطراب و داروهای ضد افسردگی هستند.

بیماران مبتلا به فوبیا به خاطر علائم این اختلال و فرار از شرایط مواجهه با عامل هراس‌آور، کم کم از جامعه و بیرون دوری می‌کنند و در صورت درمان نشدن به افسردگی مبتلا خواهند شد.

درمان گیاهی فوبیا

بسیاری از مردم دنبال درمان گیاهی برای این اختلال فوبیا هستند، احتمال دارد گیاهانی که خاصیت آرام بخشی دارند بتوانند روی حملات اضطرابی تاثیر مثبت داشته باشند اما برای بررسی و درمان بهتر باید از متخصصین این امر کمک بخواهید.

کتاب درمان فوبیا

کتاب تمرینات عملی برای درمان اضطراب و فوبیا

شناسنامه کتاب: نویسنده:ادموند جی بورن مترجم:مهدی قراچه‌داغی انتشارات:نشر آسیم

ترس یک واکنش طبیعی بشر هنگام روبه‌رو شدن با خطر بوده که هدف آن محافظت از خود شخص است. هنگام مواجهه با خطر، دستگاه عصبی سمپاتیک با ترشح آدرنالین آمادگی «مبارزه یا فرار» را به وجود می‌آورد. که یک امر طبیعی و مفید است، اما بعضی ترس‌ها که تداوم و شدت دارند متفاوتند و بدون دلیل منطقی زندگی فرد را مختل می‌نمایند.

نویسنده در این اثر به قسم مهم و آسیب‌زای ترس اشاره می‌کند و روش‌های مقابله با وحشت زدگی، اضطراب و فوبیا را آموزش می دهد. روش این کتاب کل‌نگرانه است. نویسنده در این کتاب به مداخلاتی اشاره نموده که در بسیاری از سطوح روی زندگی شما تاثیر می‌گذارند همانند: جسم، رفتار، احساسات، ذهن، روابط میان‌فردی، عزت‌نفس و معنویت.

اغلب روش‌های برای برخورد با حملات وحشت و فوبیاها روی راهکارهای رفتاری و شناختی (ذهنی) تمرکز دارند. نویسنده معتقد است که این‌ها بسیار مهم هستند و برای درمان حملات وحشت، فوبیاها، اضطراب فراگیر یا اختلال وسواس فکری – عملی بسیار مفید خواهد بود.

کتاب درمان شناختی رفتاری اضطراب نوجوانان؛ برنامه مدیریت ترس

کتاب درمان شناختی رفتاری اضطراب نوجوانان؛ برنامه مدیریت ترس (کتاب کار) توسط چند نویسنده به نامهای: فیلیپ کندال و جنیفر هادسون و آلیشیا وب نگاشته شده و خانم نسرین دودانگی و خانم زهرا شهریور آن را ترجمه نموده‌اند و انتشارات ارجمند این اثر را چاپ و منتشر نموده است.

بیشتر ترس‌ها و نگرانی‌های دوران کودکی به‌تدریج کم‌رنگ خواهند شد اما اضطراب‌های منتشر و اجتماعی که به واسطه ترس آمده اند اغلب پس از بلوغ نیز ادامه پیدا خواهند کرد. برخی نگرانی‌ها هم در زمان نوجوانی شروع می‌گردند، مانند اضطراب از بابت روابط بین فردی و موفقیت‌های اجتماعی و آینده شغلی. درمان اضطراب از بروز بسیاری نشانه‌ها و مشکلات بعدی پیشگیری می‌کند و مهارت‌های فردی و اجتماعی نوجوان را ارتقا می‌دهد.

این کتاب کار در کنار جلساتی که توسط درمانگر شما برگزار می‌نماید، محتوای کاربردی مناسبی خواهد بود تا بتوانید با انواع هیجان‌ها به‌خصوص اضطراب وترس آشنا شوید،برنامه مدیریت ترس در نوجوانان که دراین اثر توسط نویسنده نوشته شده است، مطابق با پروتکل مشهور «گربه سازگار» طراحی گردیده است. مطالعات متعددی اثربخشی این برنامه را که شامل راهنمای درمانگر و کتاب کار است تأیید کرده‌اند. محتوا و روش اجرای این پروتکل الگوی بسیاری از بسته‌های درمانی معتبر در این حوزه ترس بوده است.

حرف آخر

شما میتونید تکنیک های عملی و راهکارهای جزئی این موضوع رو داخل اپلیکیشن آکو ببینید و از بخش های دیگر این نرم افزار نیز در جهت افزایش مهارت های شخصیتی و رشد خودتون استفاده کنید.
لینک دانلود این این نرم افزار در صفحه اول سایت قرار دارد.