اضطراب چیست؟
اضطراب به انگلیسی (Anxiety) عبارت است از پیش‌بینی یا ادراک تهدید و خطری (مبهم) در آینده. این ادراک با برانگیختگی فیزیولوژیکی، بی‌قراری، پریشانی و هوشیاری برای مقابله با تهدیدهای احتمالی همراه است.
اضطراب به زبان ساده اگرچه پاسخ طبیعی در مواجهه با احساس تهدید است و می‌تواند شما را در مقابل خطرات آگاه نگه دارد. وقتی با موقعیت خطرناک یا تهدیدکننده ای مواجه می‌شوید، اضطراب باعث ایجاد یک دلهره در درون شما شده و سیستم جنگ یا گریز را در بدن شما فعال می‌نماید و تغییراتی مثل افزایش ضربان قلب، تعریق، حسیاسیت، نفس نفس زدن و … در بدن ایجاد میکند. تمام این تغییرات شما را برای عکس‌العملی سریع آماده میکند. این علائم برای اجتناب از آسیب دیدن، شما را آماده فرار از موقعیت کرده و اگه فرار ممکن نباشد، شما را آماده جنگ میکند.
اما موقعیت ارزیابی شده، ممکن است واقعا خطرناک نباشد. مثل هنگامی که می خواهید درمقابل تعداد زیادی سخنرانی کنید ولی فکر می‌کنید که آمادگی کافی را ندارید و یا نسبت به این کار ناتوان هستید. در اینجا شما اضطراب را تجربه می‌کنید؛ چرا که این موقعیت را تهدیدکننده ارزیابی کردید. مهم نیست ارزیابی شما واقعا درست باشد یا نه.
اختلال اضطرابی چیست؟
تمام انسان‌ها در زندگی اضطراب را تجربه می کنند ولی اضطراب اگر از یک حدی بیشتر شود و یا بیشتر زمان ها شما را درگیر خودش کند، از حالت عادی خود خارج شده و بی دلیلی مضطرب می‌شوید، که این امر باعث ایجاد مشکلات فراوانی برای شما خواهد شد.
اختلالات اضطرابی به انگلیسی(anxiety disorders) در واقع تجربه‌ی مزمن ، شدید غیر قابل کنترل احساس ترس و اضطراب هست. افرادی که مبتلا به اختلال اضطرابی هستند، زیادی در مورد رویدادهای آینده استرس و اضطراب دارند و در واکنش به رویدادهای فعلی و حال نیز دچار ترس شدید هستند. این مسئله به‌شدت روی عملکرد افرادی که مبتلا به اختلال اضطرابی هستند در زندگی روزمره تأثیر منفی می‌گذارد.
اضطراب به شما چه می گوید؟
اضطراب به زبان ساده به شما می گوید که احتمال آسیب دیدن به شما در این موقعیت را بالا می بیند. البته کارکرد اضطراب فقط این نیست. اضطراب اتفاق هایی که برای شما مهم است را نیز نشان می دهد.
به این موضوع فکر کنید. وقتی نزدیک انجام مصاحبه برای شغلی که برای شما مهمه قرار دارید، احتمالا اضطراب بیشتری را نسبت به زمانی که این شغل برای شما چندان بااهمیت نیست، تجربه می‌کنید. این به خاطر اهمیتی است که شما برای آن شغل قائلید. یا بیشتر افراد وقتی به خواستگاری می روند، مضطرب می‌شوند. این اضطراب بدان معنا نیست که این موقعیت خطرناکه بلکه بدان معنا است که این لحظه بسیار مهمی برای شما است. که همین امر ایجاد یک دلهره برای شخص دارد.
علت دلهره و اضطراب چیست؟
در اکثر مواقع نمی‌توان هیچ دلیل قطعی شناخته شده‌ای را به عنوان علت بروز اضطراب و دلهره در نظر گرفت؛ اما می توان بیان کرد که این موارد به خاطر علل روانی، محیطی و فیزیولوژیکی تشدید خواهند شد. بعضی موارد زیر را می توان به عنوان علل زمینه ساز دلهره و اضطراب می توان برشمرد و این نکته باید مد نظر داشت که بعضی موارد به تنهای کار ساز یا عامل اصلی نیستند و چند عامل باهم چنین نتیجه ای را دارد:
- زمینه‌ی ژنتیکی و وراثتی
- مشکلات عدیده خانوادگی
- ساختار و سیستم عصبی مغز
- داشتن سابقه اختلالات روانی
- اتفاقات و موقعیت های تهدید کننده زندگی
- استمرار و تداوم محرک استرس
- عدم کارکرد مناسب هرمون‌های جسمی و عصبی
- در موقعیت‌های حساس و استرس ساز مثل بارداری، زایمان، سوگ قرار گرفتن
- اعتیاد به مواد مخدر و الکل و ترک یک دفعه آنها
- مورد سو استفاده های جسمی و کلامی قرار گرفتن
- افراد دارای ویژگی های شخصیتی مثل کامل‌خواهی، خودباوری پایین و وابسته
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب از جمله حالات روحی و روانی هستند که تمام افراد در موقعیت‌های مختلف زندگی آن را تجربه می‌کنند، استرس و اضطراب تاثیرات زیادی بر جنبه‌های مختلف زندگی افراد دارد. که اگر فرد آگاهی پیدا کند از علائم، درمان و نحوه کنترل آنها می‌تواند کمک ویژه‌ای به بهبودی شرایط خود داشته باشد.
استرس و اضطراب چه تفاوتی دارد؟
استرس و اضطراب دو اصطلاح روانشناختی هستند که در اکثر مواقع با هم آورده می‌شوند. در واقع اضطراب و استرس دو واکنش طبیعی بدن در برابر موقعیت‌های خطرناک هستند و بیانگر نوعی ترس و دلهره فرد در برابر روبرو شدن با این موقعیت‌ها مختلف خواهد بود.
اما از لحاظ روانشناسی تفاوت استرس و اضطراب بسیار زیاد است و مرز باریکی بین آنها وجود دارد.
استرس و اضطراب دو واکنش احساسی بوده که در مواقعی بروز ظاهری هم دارند، استرس به‌طور معمول با به یک محرک خاص و خارجی به وجود می‌آید و در اکثر موارد با رفع و از بین رفتن محرک استرس هم از بین می‌رود. اکثر موارد محرک‌های استرس کوتاه‌مدت هستند و سریع با رفع آن استرس از بین می رود اما در مواردی استرس مزمن و طولانی‌مدت خواهد بود. مثلا ترس از فقیر شدن یا از خراب شدن رابطه با کسی که دوستش دارید و رفتارهای نا عادلانه و تبعیض در محل کار یا منزل ، ترس از بیماری خطرناک خودتان یا نزدیکانتان و …؛
اشخاصی که درگیر استرس هستند، دچار علائم و نشانه‌های جسمی و روحی به‌خصوصی از جمله:مشکلات گوارشی، اختلال در خواب و تحریک‌پذیری خواهند بود.
اما اضطراب با نگرانی‌های مداوم و بیش‌ازحد همراه است و نکته قابل توجه و شاید گفت تفاوت اصلی اضطراب در قیاس با استرس این است که حتی اگر عامل استرس‌زا وجود نداشته باشد هم فرد احساس ناخوشایندی دارد و علائم اضطراب را تجربه میکند، به تعبیر دیگر اضطراب همانند استرس نیاز به محرک خاصی ندارد بدون محرک هم محقق میشود. مبتلایان به اضطراب به‌طور معمول علائمی مانند خستگی، نداشتن تمرکز و تحریک‌پذیری را تجربه می‌کنند.
استرس و اضطراب با بدن چه می کند
از دیدگاه خیلی از کارشناسان اکثریت بیماریهای افراد منشا آن استرس و اضطراب هست یا به خاطر آنها تشدید می‌شوند. بعضی از بیماریها مانند بیماریهای قلبی، فشار خون بالا و دیابت در ارتباط مستقیمی با استرس و اضطراب دارند؛ علاوه بر این موارد وجود اضطراب و استرس در انسان می‌تواند موجب بیماریهای دیگری نظیر کمردرد، سردرد، دندان‌قروچه، ناراحتی معده و مشکلات گوارشی، خستگی و بی‌خوابی، مشکلات پوستی شود و دعم این دو باعث بهبودی و کاهش بیماری خواهد بود.
این موارد تنها بعضی از علائم فیزیکی استرس و اضطراب هستند. اما مشکلاتی از قبیل افسردگی، اضطراب حاد، نوسانات خلق‌وخو، گیجی، بی‌قراری، فراموشی، تحریک‌پذیری، احساس ناامنی و سایر علائم رفتاری و روانی منفی و مخرب ؛ نشانه های دیگر وجود اضطراب و استرس در فرد هست.
انواع اختلال اضطراب
اختلال اضطراب انواع مختلفی دارد که هر کسی ممکن است به یک یا چند مورد از آنها دچار شود. این موارد در ادامه آورده شده:
اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر GAD (Generalized Anxiety Disorder)
این اضطراب، شایع‌ترین نوع اختلال‌های اضطرابی است که به صورت نگرانی بیش از اندازه در طول بیش از 6 ماه و در موقعیت‌ها و فعالیت‌های جورواجوری خود را نشان میدهد.گاهی این اضطراب حاد هست و کنترل این نگرانی برای فرد دشوار است و به یک عادت تبدیل شده است و با علائمی مثل زود خسته شدن، تنش مداوم جسمی، بی‌قراری و دلواپسی، تحریک‌پذیری، تنیدگی عضلانی، اختلال خواب همراه است.
آگورافوبیا یا گذرهراسی (agoraphobia)
تجربه ترس یا اضطراب بیش از اندازه در چند موقعیت از این موقعیت ها: استفاده از وسایل نقلیه عمومی، بودن در فضاهای باز مثل مراکز خرید و پل‌ها، بودن در فضاهای بسته مثل تئاتر و سینما، ایستادن در صف یا جاهای شلوغ، تنها ماندن خارج از خانه. این به خاطر این است که فرار کردن از موقعیت ها دشوار است و یا کسی برای کمک به او وجود ندارد.
اختلال وحشت‌زدگی (پانیک) panic disorder
بروز شدید و ناگهانی ترس شدید یا احساس ناراحتی فوق‌العاده که در عرض چند دقیقه به اوج خود می رسد و در طی این مدت علائمی مثل تپش قلب، تعریق، ارزش، احساس تنگی نفس، درد قفسه سینه، تهوع یا ناراحتی شکمی، احساس گرما، سرگیجه، لرز، منگی و مواردی از این است را تجربه می کند.
اضطراب اجتماعی (جمعیت‌هراسی) social anxiety disorder) (social phobia))
ترس و اضطراب چشمگیر نسبت به یک یا چند موقعیت اجتماعی که در آنها احتمال دقت نظر و توجه بیش از اندازه دیگران به شما وجود دارد. مثل اضطراب سخنرانی کردن در جمع یا ملاقات با افراد غریبه. در کودکان فقط محدود به ارتباط با بزرگسالان نیست و باید به هنگام ارتباط با همسالان هم دیده شود.
اضطراب رابطه
اضطراب رابطه برای افرادی اتفاق می افتد که احساس نگرانی شدید در مورد یک رابطه‌ی عاشقانه یا دوستانه داشته باشند. اگرچه متخصصان روانشناسی و سلامت روان از این نوع اضطراب آگاه هستند، اما راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) این احساس را در لیست خود نیاورده است. و بعضی در ذیل اضطراب اجتماعی آورده اند.
هراس اختصاصی (specific phobia)
ترس یا اضطراب قابل توجه و تقریبا همیشگی نسبت به یک موقعیت یا جسم خاص مثل پرواز، بلندی، حیوان، تزریق، دیدن خون. این مساله در مورد کودکان ممکن است به صورت گریه، قشقرق، میخکوب شدن یا چسبیدن به دیگران بروز کند.
اضطراب جدایی (separation anxiety disorder)
اختلال اضطراب جدایی به ترس و اضطراب بیش‌ازاندازه و نامتناسب با سن فرد نسبت به جدایی از خانواده یا هر فردی که کودک به آن دلبسته است، گفته می شود. اختلال اضطراب جدایی کودکان باعث نگرانی کودک نسبت به مواردی همچون گم‌شدن، ربوده شدن، تصادف کردن، بیمار شدن و یا از دست دادن یا آسیب دیدن افرادی است که نسبت به آن دلبستگی عمده دارد.
سکوت انتخابی (selective mutism)
ناتوانی مداوم کودک در صحبت کردن در موقعیت های اجتماعی که انتظار صحبت کردن در آن وجود دارد؛ مثل مدرسه. در صورتی که در بقیه موقعیت ها کودک صحبت می کند.
اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)
این اختلال زمان اتفاق می افتد که فرد در معرض یک رویداد خطرناک و ترسناک قرار بگیرد که ممکن است براثر آن، فرد احساس ضعف یا قربانی بودن پیدا کند. خاطرات و یادکردن این رویداد به طور مستمر درذهن او تکرار میشود، گاه در رویا و گاه در پاسخ به اتفاقی که یادآور ان رویداد است، این خاطرات با استرس و اضطراب شدید و زیادی همراه با تمایل به فرار همراه هست. اختلال اضطراب پس از سانحه در کودکان نیز اتفاق می افتد که بشدت حادتر از افراد دیگر جامعه است.
اضطراب زمانی
اضطراب زمانی در مواقعی رخ می دهد که فرد احساس کند زمان کافی برای انجام کارها و برنامه های خود ندارد و سپس وحشتی او را فرا گیرد.. وقتی زمان مورد اهمیت قرار می گیرد که فرد می فهمد این زمان و برنامه ریزی داشتن چقدر می تواتند در موفقیت تحصیلی و شغلی او تاثیر گذار باشد. سپس، ناگهان، زمان به مهم ترین و کمیاب ترین منبع برای او تبدیل می شود.
اضطراب سلامتی
اضطراب سلامتی، وضعیت و حالت شایعه‌ای است که منجر به سطوح بالایی از پریشانی روانشناختی و اختلال در عملکرد فرد میشود و در صورتی که انتخاب مناسبی برای درمان محقق نشود، عواقب و نگرانی‌های زیادی را به همراه خواهد داشت. بنابراین، برای دوری از این اضطراب فراهم کردن یک دیدگاه سازمان یافته از کارهای صورت گرفته و بررسی اثربخشی درمان‌های روانشناختی مطرح در این حوزه بسیار کار ساز است و می تواند متخصصان را در انتخاب موثرترین و کارآمدترین درمان از منظر تحقیقات انجام شده، تسریع در بهبودی بیماران و کاهش هزینه های سلامت کمک کند.
اضطراب و استرس صبحگاهی
اضطراب صبحگاهی که بیشتر به استرس نزدیک هست، بیماری شایعی که ریشه آن را در روان رنجور و آسیب‌دیدگی جستجو می توان کرد. گرچه برای این نوع اضطراب تعریف بالینی ارائه داد نشده ولی اغلب متخصصان آن را استرسی می‌دانند که بلافاصله پس از بیدار شدن در فرد ایجاد میشود. و از بین رفتن محرک از بین می رود.
اختلال اضطراب عصبی
وقتی این تنش‌ها و نگرانی‌ها در زندگی که باید یک امر طبیعی باشد، بیش از حدی بالا برود که زندگی معمولی و آرامش فرد را تهدید کند، اختلال اضطراب عصبی گفته میشود. این اختلالات برای از بین بردن رضایت از زندگی و نیز تحت تأثیر قرار دادن توانایی‌ها و امکانات فردی کارایی زیادی دارد.
آیا اضطراب ژنتیکی است
عوامل همانند مشکلات خانوادگی، شرایط مالی، روابط شخصی، سلامت جسمانی، سیاست های جهانی و حتی کارهای روزانه می‌توانند باعث ایجاد اضطراب و استرس در افراد شوند که مساله ژنیک هم از این امر مستثنی نیست.
در بیشترین اختلالات روانشناختی قوای وراثتی تاثیر گذار است، به طوری که بر اساس آمارها و تحقیقات علمی، ژن ها تا ۷۵ درصد در اختلال کم توجهی-بیش فعالی یا سکیزوفرنی، ۲۵ تا ۴۰ درصد در اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) و وسواس فکری-عملی (OCD) نقش دارند.
اضطراب همانند دیگر اختلالات روانشناختی دارای یک جزء ژنتیکی است. با این حال، یک استعداد ژنتیکی صرفا تضمین نمی‌کند که فردی به اختلال اضطراب مبتلا شود. علاوه بر این، بعضی از افراد مبتلا به اضطراب سابقه خانوادگی اضطراب در آنها دیده نمی‌شود. پس کسانی که در خانه خود فرد مضطرب دارند احتمال بیشتری دارد ژن اضطرابی اثر بگذارد. اما این دلیل نیست حتما این اضطراب ژانرالیزی در خانوادی موروثی شود.
علائم و نشانه های اضطراب
هر کدام از انواع مختلف اضطراب علائم اختصاصی برای تشخیص بهتر دارند. اما بعضی از علائم موجود در اضطراب مشترک میان همه اختلالات اضطرابی هستند که به آنها اشاره می گردد. این نشانه‌ها عبارتند از:
- بی قراری و عصبانیت همراه با تنش
- احساس خطر قریب‌الوقوع
- احساس وحشت
- تنفس سریع
- تعریق زیاد
- لرزش
- احساس ضعف یا خستگی
- عدم تمرکز : فقط به نگرانی ها فکر میکند
- اختلال خواب: پرخوابی یا کم‌خوابی
- اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت‌های اضطراب آور
نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه داشت این است که وجود یک یا چند مورد از این علایم باعث اثبات ابتلا به اختلال اضطرابی نمی‌شود و داشتن مجموعه‌ای از این علایم در طول زمان متوالی ملاک است.
علائم فیزیکی اضطراب
اضطراب تنها بر روح و روان فرد اثر نمی‌گذارد و بیشتر از اختلال‌های دیگر علائم و نشانه‌های فیزیکی دارد که به شکل‌های مختلفی در افراد بروز میکند. علائم فیزیکی در سه دسته نشانه‌های 1- شناختی، 2- رفتاری 3- جسمانی خودش را نشان می‌دهند. در ادامه هر یک از این علائم را به صورت مجزا مورد بررسی قرار میدهیم.
نشانه‌های شناختی اضطراب
در اصل نشانه‌های شناختی اضطراب بیشتر امور ذهنی هستند که در ظاهر خود را نشان می دهند. این نشانه‌ها می‌توانند در زندگی عادی فرد اختلال ایجاد کنند. برخی از مهمترین و رایج‌ترین نشانه‌های شناختی اضطراب عبارتند از:
- نگرانی و ترس از آینده
- احساس ترس از مردن و بیماری ها و ناتوانی در مهار آنها
- اندیشه و افکار منفی درباره خود، دنیا و آینده
- نداشتن تمرکز
- عزت نفس ضعیف
نشانه‌های رفتاری اضطراب
افراد هنگام اضطراب عکس العمل‌های از خود نشان می‌دهند که این موارد نشانه‌های رفتاری می‌گویند. در ذیل به برخی از این موارد اشاره می‌گردد.
- پرخوری و همچی خوری
- استعمال دخانیات و مصرف الکل نامتعارف
- استفاده از مواد مخدر و موارد توهم زا
- استفاده بی رویه از قرص و دارو آرام بخش
- اجتناب از شرایط خاص یا فرار کردن
نشانه‌های فیزیکی اضطراب
مهمترین نشانه فیزیکی جسمانی بالا رفتن و شدت ضربان قلب در بیشتر افراد است. اما ممکن است با ادامه پیدا کردن و سخت‌تر شدن اوضاع نشانه‌های دیگری نیز بروز کنند. که به مهمترین این نشانه‌ها اشاره می‌گردد
- عرق کردن دست و پا
- لکنت زبان
- تنگی نفس
- رنگ پریدگی
- انقباض ماهیچه‌ها و گرفت عضلات
- احساس درد در قفسه سینه
- فشار خون بالا
- سردرد ناگهانی
عوارض اضطراب
اضطراب هرچه بیشتر در و طولانی مدت در وجود فرد ماندگار باشد دارای عوارضی خواهد بود که به اختصار به آنها اشاره می‌کنیم.
1. ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی بدن یکی از عواملی مهم برای سلامتی فرد محسوب میشود که متاسفانه افرادی که دچار اضطراب و استرس مزمن میشود. سیستم ایمنی بدن آنها کاهش پیدا میکند. ضعف سیستم ایمنی نیز باعث میشود تا بدن به یک میزبان عالی برای بیماریهای مختلف از آنفولانزا گرفته تا سرطان تبدیل شود.
2. اختلال در خواب
افراد مبتلا به اضطراب دچار اختلال در خواب خواهند شد که این عارضه باعث به هم ریختگی نظم و حیات درست زندگی شده و فرد نتواند برای زندگی خود برنامه منظمی داشته باشد.
3. معده درد شدید
با بالا رفتن اضطراب در فرد سیستم عصبی به هم می‌ریزد و موجب می شود که تحری های عصبی در سیستم گوارشی فرد اتفاق بیفتد و همچنین منجر به ایجاد اختلال در تولید برخی هورمون‌های عصبی که میانجی بین مغز، اعصاب و دستگاه گوارش هستند، شود و میزان ترشحات عصبی معده بالا رفته و فرد دچار معده درد شدیدی شده و به خوبه به هضم غذا نپردازد.
4. سردرد
از علائم فیزیکی اضطراب شدید می توان به سردردهای طولانی مدت اشاره کرد. معمولاً اوقاتی که عضلات ناحیه فوقانی پشت سر و گردن تحت فشار هستند، دچار سردردهای تنشی می‌شوید. اضطراب همچنین می‌تواند منجر به سردردهای میگرنی شدید نیز شود.
5. افسردگی
یکی از مثلث های مهم که باعث از بین رفتن لذت زندگی خواهد شد مثلث خطرناک؛ اضطراب، افسردگی و خشم است. به عبارت دیگر بروز هر یک از این سه علائم بدین معنی است که بقیه نشانه‌ها اضطراب در وجود شما محقق خواهد شد.
خشمی که از اضطراب شدید منشعب میشود به روابط فرد با دیگران آسیب جدی می زند. بنابراین از بین بردن این خشم یکی از بایدهای زندگی شما خواهد بود. اما خوبی وابسته بودن این مثلث خطرناک به هم در این است که اگر شما یکی از آنها را درمان کنید، بقیه نیز تا حد زیادی درمان خواهند شد. برای حل این مشکلات از فعالیت های ورزشی منظم یا درگیر کردن ذهن خود به فعالیت های مورد علاقه‌تان برای مدتی طولانی می توان استفاده کرد.
6. افزایش وزن
افرادی که دارای اضطراب شدید هستند ذهن و مغز آنها درک درستی از سیر شد و یا علاقه داشتن به غذا ندارد. و غذا خوردن ابزاری برای آرام کردن اضطراب خواهد بود. که به موجب آن پرخوری شدیدی دارند ک باعث اضافه وزن خواهد شد.
افراد دیگری در اثر اضطراب شدید دچار بیماری بولیمیا می‌گردند که نتیجه آن‌هم اضافه وزن است. پس هر دو گروه هنگامی که اضطراب و استرس وزن شان افزایش پیدا میکند، چون هورمون کورتیزول بیشتری در بدن ترشح می شود. این هورمون میل فرد را به غذاهای ناسالم و سرشار از قند و چربی افزایش داده و از سوی دیگر نیز با افزایش استرس میزان سوخت و ساز بدن کاهش می‌یابد. همین امر نیز باعث میشود که چربی بیشتری در بدن فرد انباشته شود.
7. حمله اضطرابی
گاهی مواقع برای بعضی از افراد در موقعیت‌های خاصی یا یک اتفاق ناخوشایندی حمله اضطرابی اتفاق می افتد. این حمله اضطرابی یک تجربه ناگهانی از اضطراب شدید بوده که ممکن است با نشانه های بدنی و روانی ناخوشایندی همراه باشد. این حمله‌ها اضطراب ناگهانی ممکن است در هر زمان و بدون هشدار قبلی رخ دهند ممکن است این حمله در خواب اتفاق بیفتند که حمله اضطراب در خواب می‌گویند. افراد ممکن است در طول یک حمله اضطرابی احساس مرگ و میر، عدم کنترل، یا افزایش ضربان قلب داشته باشند.
درمان اضطراب
یکی از دغدغه های مهم افرادی که اضطراب دارند یا با فرد مضطربی همراه هستن این است که چگونه اضراب را درمان کنند. پس از این رو درمان اضطراب و اختلالات مرتبط با آن به شدت و علل به وجودآورنده اضطراب بستگی دارد. اکثر افراد مضطرب در بسیاری از موارد با فراگرفتن مهارت‌ها و استفاده از ابزارهایی که توسط یک روان شناس ارائه می‌گردد می‌توانند از احساس اضطراب رها شوند. اما اگر شدت اضطراب زیاد باشد، به انداره‌ای که حضور در جلسات روان درمانی را برای فرد ناممکن کند لازم است از درمان های تخصصی روانپزشکی برای دستیابی به بهبودی بهره برد.
در ادامه به چند روش برای درمان اضطراب می‌پردازیم:
1. نفس بکشید
آرام بنشینید و برای یک دقیقه روی تنفستان متمرکز شوید. با دم و بازدم شروع کنید. به آرامی هوا را وارد ریه‌های خود کنید، طوری که انگار یک گل را می‌بویید. به گردش هوا در ریه‌هایتان توجه کنید. 3 ثانیه نگه دارید و سپس هوا را بیرون دهید طوری که انگار یک شمع را فوت می‌کنید. ریتمی آهسته و آرام برای نفس کشیدن در پیش بگیرید و آن را به یک عادت تبدیل کنید.
2. درمان شناختی رفتاری
این روش درمانی تاثیر اعمال و طرز فکر بر احساسات را بررسی می کند و الگوهای رفتاری و فکری که باعث اضطراب شده یا مانع از بهبود آن میشود را شناسایی میکند و بعد از شناسایی آن، کمک می کند تا آن را با رفتار و الگویی که به مقابله به اضطراب کمک می کند، جایگزین کنیم.
بیشتر بخوانید: چرا باید مثبت اندیشی را در خود تقویت کنیم؟ تکنیک های طلایی و کاربردی
3. فعالیت‌های بدنی
افرادی که اضطراب بالایی دارند چون بدنی بی حال و کم تحرکی دارند لازم است فعالیت‌های بدنی خود را افزایش دهند که این کار در کاهش حملات اضطرابی مؤثر خواهد بود. ورزش منظم می‌تواند به فرد مضطرب کمک کند تا اضطراب خود را کاهش دهد. و با انجام ورزش و دور کردن اضطراب احساس رضایت و آرامش بیشتری را تجربه کنید. انتخاب هر نوع ورزشی که برای شما مناسب است، می‌تواند در کاهش اضطراب و تقویت روحیه شما موثر باشد. بنابراین افرادی که در معرض اضطراب شدید هستند به یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و ورزش نیاز دارند تا بتوانند از بروز بیماریها جلوگیری کنند.
4. اصلاح سبک و شیوه زندگی
اصلاح در سبک و شیوه زندگی می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش اضطرابی و انواع آن داشته باشد. مدیریت استرس، داشتن خواب کافی ، تغذیه سالم، و ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی از جمله تغییراتی هستند که می‌توانند به شما کمک کنند تا با اضطراب بهتر مقابله کنید.
بیشتر بخوانید: هدف گذاری چیست؟ چگونه می‌توانیم هدفگذاری کنیم
5. رفتار درمانی
این نوع رش برای درمان بیشتر با رفتار کار دارد و تلاشی برای تغییر نگرش صورت نمی‌گیرد بلکه با بهره بردن و انجام فعالیت و رفتاری که برای فرد خوشایند است تلاش می کند ایجاد احساس رضایت را در فرد بالا ببرد ، تا اضطراب در فرد کاهش پیدا کند. یا مثلا قدرت خود کنترلی و پرهیز از خشونت بی‌جا می‌تواند تا حد زیادی نشانه‌های رفتاری اضطراب را کاهش دهد.
6. مواجه‌سازی و حساسیت‌زدایی سیستماتیک
در این حالت فرد مضطرب را ، به تدریج در معرض محرک‌های اضطراب قرار میدهیم تا بتوانید احساسات ترس خود را درحین اضطراب شدید مدیریت و کنترل نماید.
داروی اضطراب
چنانچه فرد مضطرب بعد از انجام راهکارهای درمان و کنترل اضطراب همچنان با مشکل مواجه است و نمی‌تواند اضطراب را مدیریت کند، بهتر است با هدایت روان درمانگر پیش یک متخصص روانپزشک رفته و در کنار روان‌درمانی، داروهای درمان اضطراب را مصرف کند. رایج‌ترین و بهترین قرص برای درمان استرس،دلهره و اضطراب، از خانواده بنزودیازپین هستند که با کاهش استرس باعث تسهیل خواب فرد می‌شوند. بنزودیازپین‌ها را آرامبخش، خواب‌آور یا آرام‌کننده جزیی هم می‌گویند.
رایج‌ترین داروهایی که پزشک متخصص روانکاو تجویز میکند عبارتند از:
- کلونوپین (کلونازپام)
- آتیوان (لوازپام)
- والیوم (دیازپام)
- قرص نوراگل
قرص نوراگل فورت یک قرص آرام بخش گیاهی است که حاوی عصاره بادرنجبویه و سنبل‌الطیب می‌باشد. این قرص یک محصول آرامبخش است و به بهبود خواب و کاهش استرس و اضطراب کمک میکند. به‌علاوه این محصول می‌تواند به بهبود نوسانات ضربان قلب ناشی از استرس نیز کمک کند.
زاناکس (آلپروزولام) Xanax
آلپروزولام سبب تقویت اثر مهاری ایجاد شده توسط ناقل عصبی گاما-آمینوبوتیریک اسید (GABA) با تاثیر بر کانال‌های کلر و افزایش عبور یون کلر و افزایش آستانه تحریک می شود. کاربردهای قرص زاناکس عبارتند از:
- درمان اضطراب
- افسردگی همراه اضطراب
- افسردگی ثانویه یا نوروتیک (اگزوژن)
- مهار یا کاهش حمله های هراس
قرص سیپرالکس
قرص اس سیتالوپرام (با نام تجاری سیپرالکس) نوعی داروی ضد افسردگی است که به عنوان یکی از مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) شناخته می شود.
این قرض بیشتر برای درمان افسردگی، اضطراب، اختلال وسواس فکری عملی (OCD) یا حملات پانیک استفاده می گردد. اس سیتالوپرام به بسیاری از افراد برای درمان افسردگی شان کمک می کند و عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای ضد افسردگی قدیمی دارد.
پرسشنامه و تست اضطراب
1. مقیاس درجه بندی اضطراب همیلتون (HARS)
مقیاس درجه بندی اضطراب همیلتون (HRSA) که معادل انگلیسی آن Hamilton Anxiety Rating Scale است در سال ۱۹۵۹ توسط ماکس همیلتون طراحی و ساخته شده است. این مقیاس برای ارزیابی شدت اضطراب جزو مقیاس‌های بالینی می باشد. بر اساس مصاحبه همزمان با مراجع و والدین و توسط درمانگر یا مصاحبه‌گر نمره گذاری انجام میشود. این پرسشنامه ۱۴ ماده دارد. هریک از این موارد در رابطه با علائم خاص اضطراب است که در طیف لیکرت ۵ درجه‌ای پاسخ داده میشود. حداقل و حداکثر نمره کلی ۰ و ۵۶ است.
2. پرسش نامه ی اضطراب بک (BAI)
پرسشنامه اضطراب بک (به انگلیسی: BAI – Beck Anxiety Inventory) این پرسشنامه یک ابزاری معتبر و شناخته شده برای سنجش میزان اضطراب در نوجوانان و بزرگسالان است که به صورت خودگزارشی جواب داده می شود.. این پرسشنامه یک مقیاس ۲۱ ماده‌ای است که آزمودنی در هر ماده یکی از چهار گزینه که نشان‌دهنده شدت اضطراب است را انتخاب میکند.
حرف آخر
شما میتونید تکنیک های عملی و راهکارهای جزئی این موضوع رو داخل اپلیکیشن آکو ببینید و از بخش های دیگر این نرم افزار نیز در جهت افزایش مهارت های شخصیتی و رشد خودتون استفاده کنید.
لینک دانلود این این نرم افزار در صفحه اول سایت قرار داده شده است.