روان رنجوری چیست؟
روان رنجوری یا نوروتیسیزم (نارکوتیک) که به انگلیسی: Neuroticism گفته می شود. به معنای سرشت مضطرب هم آمده است، این نوع اختلال یکی از صفات شخصیتی بنیادین است که با اضطراب، ترس، بدخلقی، نگرانی، حسادت، یأس، غیرت و احساس تنهایی نمایان می گردد. واکنش این افراد به عوامل استرس‌زا ضعیف بوده و احتمال اینکه اوضاع معمولی را تهدیدآمیز و ناکامی‌های کوچک را به یأس شدید تبدیل کنند، زیاد است.
روان رنجوری یا روان آزرده گرایی یک تمایل طولانی‌مدت به یک حالت عاطفی منفی یا اضطراب است. این اختلال یک بیماری نیست بلکه یک ویژگی شخصیتی است. افراد مبتلا به این بیماری تمایل بیشتری به افسردگی دارند. و بیشتر از دیگران افراد احساس گناه، حسادت، عصبانیت و اضطراب می‌کنند.
روان رنجوری چه فرقی با روان‌پریشی دارد؟
موضوع روان رنجوری با روان پریشی با هم متفاوت هستند،خصوصیات و رفتارهای در فرد روان پریش است که با این شدت و قدرت در فرد روان رنجور یا وجود ندارد یا کمرنگ است. فرد روان پریشی آنچه را که می‌بیند و تجربه می‌کند به شکل متفاوتی نسبت به اطرافیان خود درک یا تفسیر مینماید. افراد مبتلا به روان‌پریشی عملکرد افراد در زمینه اجتماعی را مختل می‌نمایند.
علائم افراد مبتلا روان‌پریشی شامل توهم و هذیان است. روان‌پریشی می‌تواند نشانه‌ای از اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی شدید یا تومور مغزی باشد. همچنین ممکن است در اثر سوء استفاده الکل و مواد مخدر ایجاد شود.
در ده های اخیر روانشناسان تمایز بین روان رنجوری و روان‌پریشی را زیر سؤال برده‌اند، و معتقدند روان پریشی از روان رنجوری ناشی شده است.
روان رنجوری در روان شناسی
در رووانشاسی نظریه های زیادی در مورد روان رنجوری و علل آن وجود دارد که به چند مورد اشاره می کنیم.
روان رنجوری فروید
فروید روانشناس معروف اتریش در مورد روان رنجوری در دیدگاه روانکاوی می‌گوید:در روان رنجوری خاطرات سرکوب شده‌ای وجود دارد که برای خودآگاه بسیار دشوار و یا غیر‌قابل قبول است. این مباحث نشان از محتویات ذهنی سرکوب شده است که منجر به ایجاد تمایلات جنسی یا پرخاشگرانه و یا از دست دادن اشتیاق و امید به زندگی می‌گردد. این اضطراب زمانی به محقق می شود که این خاطرات سرکوب شده، کم کم به سمت خودآگاه حرکت کنند و انسان نسبت به آنها آگاهی پیدا کند.
زمانی که خودآگاه فرد، خودش را در مواجهه با سیلی از احساسات سرکوب شده و در نهایت حس اضطراب می‌بیند، به مکانیزم‌های دفاعی روی می‌آورد؛ مکانیزم‌هایی همچون انکار، سرکوب و یا واکنش. اما مکانیزم‌های دفاعی همیشه قدرتمند نیستند و هنگامی که کار خود را خوبی انجام ندهند، بخشی از خاطرات ناخوشایند به خودآگاه وارد می‌شود و این آغازیست برای ظهور علائم عصبی و رنج‌های روانی.
یونگ و روان رنجوری
کارل گوستاو یونگ، روان شناس سوئیسی روان رنجوری را ناشی از ایجاد دفاع‌های روانی می‌داند که فرد ناخودآگاه در تلاش برای مقابله با حملات ادراک شده از دنیای خارج بوده است، فرایندی که وی آن را عقده نامید، اگرچه عقده‌ها فقط شامل دفاع نیستند. بلکه روان یک سیستم تطبیقی خودتنظیمی است. مردم همانند سیستم‌های پرانرژی هستند و اگر انرژی آنها مسدود شود، روان آنها بیمار می‌شود. همچنین اگر سازگاری خنثی شود، انرژی روانی متوقف و سفت می‌شود. این فرایند در فرد روان رنجوری و روان پریشی نمایان می‌شود. جناب یونگ معتقد است که این امر از طریق ناسازگاری واقعیت‌های داخلی فرد با واقعیت‌های خارجی رخ می‌دهد. اصول سازگاری، فرافکنی و جبران فرآیندهای اصلی در دیدگاه یونگ در مورد تلاش روان برای سازگاری است.
نظریه هورنای و روانرنجوری
از نظر هورنای، افراد نه به وسیله نیروهای جنسی یا پرخاشگری، بلکه توسط نیاز به امنیت و محبت بر انگیخته می شوند.
هورنای بر درماندگی کودکان خیلی تاکید می نامید. و معتقد است لزوما همه کودکان احساس عجز و درماندگی نمی کنند. اما در صورتی که این احساس ها ایجاد شوند و احساس امنیت نکند می توانند به رفتار روان رنجور منجر شوند. هرچه کودکان بیشتر از والدین بترسند، خصومت خود را بیشتر سرکوب خواهند کرد. محبت می تواند دلیل دیگری برای سرکوب کردن خصومت نسبت به والدین باشد. کودکان می فهمند که محبت والدین آنها واقعی است یا نه. احساس گناه دلیل دیگری برای سرکوب کردن خصومت است. آنها اغلب وادار می شوند از هرگونه ابراز خصومت یا نافرمانی احساس گناه کنند.
علت روان رنجوری
برای شناخت خصوصیات روان رنجور و دلائل روانشناختی روان رنجوری نیاز است علل روان رنجوری را بهتر بشناسیم که چه می شود یک فرد دچار روان رنجوری شود. که به برخی از این عوامل در ادامه اشاره می گردد.
1. دوران کودکی نا ایمن
کودکان نیاز دارند در محیطی امن رشد ونمو پیدا کنند و قرار گرفتن در معرض برخی رویدادها در کودکی، که از فهم و تحمل آنها دورست ممکن است باعث آسیب‌های روحی روانی متعددی در دوران کودکی شود. هنگامی که کودک در شرایط غیر‌قابل پیش‌بینی و ناامن قرار می گیرد،آسیب‌ها و تاثیرات زیادی در تمام زندگی او به وجود می آید، به طوری طبیعی خود را در حالت اضطراب مداوم می بیند و دائماً به دنبال شناسایی تهدید‌هاست. روان رنجوری هم ممکن است نتیجه یکی از همین آسیب‌ها باشد.
2. جنسیت
در بعضی موارد طبق مطالعات که صورت پذیرفته جنسیت می تواند علت روان رنجوری باشد. مخصوصا در مورد زنان که در معرض تبعیض جنسیتی نسبت به مردان قرار می‌گیرند. این اتفاق به احتمال زیاد به دلیل تبعیض جنسیتی در طی تاریخ است.
3. ژنتیک
محققان معتقند طبق پژوهش‌های علمی ، روان رنجوری می تواند ناشی از دلائل ژنتیکی باشد. این مساله همانند دیگر وِیژگی‌ها مانند قد می‌توانند از والدین و اجداد مضطرب به ارث برسد. ژن و وراثت اثرات زیادی بر جسم و روان انسان دارند.
علائم روان رنجوری
شخصیت روان رنجور، یک ویژگی شخصیتی است نه یک اختلال روانی قابل تشخیص. روان رنجوری یک شخصیت نارکوتیک در برابر استرس دارای ضعف است و شرایط روزمره را بسیار بدتر از واقعیت می‌بینید. سپس به خاطر بد بینی و منفی گرای خود را مورد سرزنش قرار می دهد. پس یک فرد روان رنجور می تواند دائماً احساسات زیر را داشته باشد:
- به احساسات منفی گرایش داشتن
- شکاک بودن به خود
- اضطراب و تحریک پذیری
- نداشتن ثبات عاطفی یا بسیار ضعیف
- افسردگی
- نداشتن توان کنترل استرس و ناراحتی
- خجالتی بودن و حس خود آگاهی کم
- تغییرات خلق‌وخو
- نداشتن تلاش برای بازگشت پس از سختی‌ها
- نگرانی حاد در مورد مسائل مختلف زندگی
- میل به تفسیر موقعیت‌های خنثی و نامربوط به عنوان موقعیت خطرناک و تهدیدکننده
- میل به بزرگ نمایی مشکلات
- عدم کنترل احساسات و خواسته ها
- حسادت و نفرت
- احساس ناامیدی یا عصبانیت در مورد وقایع روزمره
- احساس ترس یا احساس گناه در مورد مسائل جزئی.
انواع روان رنجوری
رفتارهای و اعمال یک فرد روان رنجور می‌تواند از مشکلات روانی ناشی شود. مبتلا شده به روان رنجوری ممکن است شما را بیشتر مستعد به برخی بیماری‌ها و اختلالات روانی نماید. روانشناسان این حالت را اختلالات درونی‌سازی نامیدن و یا به تعبیری نارکوتیسم شما را مستعد ابتلا به این اختلالات روانی می‌کند. بعضی از اختلالات که می تواند فرد روان رنجور با آنها روبه رو شود عبارتند:
- اختلال اضطراب اجتماعی
- افسردگی
- اختلال وسواس فکری عملی
- هراس اجتماعی
- استرس پس از سانحه
- اختلال هراس
- شخصیت ضد اجتماعی.
روان رنجوری و شخصیت خود شیفته
فرد مبتلا به خودشیفتگی نیاز شدیدی به تحسین شدن دارد، لذا ممکن است همیشه و به صورت مدام به این موضوع اشتغال ذهنی دارد که تا چه اندازه کارهای خود را خوب و درست انجام می‌دهد و تا چه اندازه دیگران نظر مساعدی نسبت به او و کارهایش دارند.
بعضی از روان شناسان معتقدند خودشیفتگی در میان جوامع امروزی شیوع بالایی پیدا نموده و به طوری که این پدیده را تحت عنوان «روان رنجوری عصر حاضر» معرفی می کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، درکی غیرواقع بینانه و کاذب از اهمیت خود دارند؛ صفتی که به خودبزرگ‌بینی شناخته می‌شود.
روان رنجوری و وسواس فکری و عملی
شخص مبتلا به روان رنجوری که دارای وسواس هم باشد به شدت از اندیشه های تکراری و ناخواسته، ناراحت می‌شود و در مهار وسواس های فکری یا وسواس های عملی خود ناتوان خواهد بود. آدابی هم چون دستشویی، محاسبه، بررسی یا نظافت اغلب به امید پیش گیری از پیدایش پندارهای وسواس آمیز انجام می دهد. در این صورت، انجام این آداب، صرفاً به یک آرامش گذرا می‌انجامد و به کار نبستن شان، آشکارا اضطراب و بعدافسردگی را در فرد تشدید می کند. وسواس های فکری بر جامانده ی مداوا نشده، بیش تر اوقات روان رنجوری وسواسی فکری و عملی را در فرد بیمار مزمن و برگشت پذیر می کند.
بیشتر بخوانید: خود مراقبتی چیست؟ هر آنچه باید بدانید
درمان روان رنجوری
برای درمان روان رنجوری راه ها و راهکارهای متفاوتی وجود دارد. درمان‌های این اختلال هم مانند تمامی احتلال‌ها باید زیر نظر پزشک متخصص صورت پذیرد. برخی از این درمان‌ها عبارت‌اند از:
1. درمان دارویی
برای رفع این بیماری پزشک می‌تواند داروهای مناسب را برای کمک به کاهش علائم مرتبط با اختلالاتی مانند اضطراب، افسردگی و … تجویز نماید. داروهای ضد اضطراب و داروهای افسردگی، از جمله مهم‌ترین داروهای تجویزشده برای این بیماری هستند.
2. روان‌درمانی
شیوه های مختلف روان‌درمانی می تواند در درمان روان رنجوری موثر باشد، از شیوه درمان شناختی – رفتاری، می‌تواند به رفع الگوهای فکری منفی فرد مبتلا کمک کند. همچنین می‌تواند برای کمک به فرد در شناسایی رفتارهای عصبی خود و درمان آنها کمک نماید.
3. تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی کمک بسیار شایانی در درمان روان رنجوری خواهد کرد، تمرین خودآگاهی و شناخت عوامل تحریک‌کننده روان رنجوری در سبک زندگی، گام حیاتی و موثر در درمان آن است. وقتی که بفهمی چه چیزی باعث بدتر شدن روان رنجوری شما گردیده، می‌توانید تغییرات مثبتی در زندگی خود ایجاد نمایید.
4. مراجعه به روانشناس
درمان مشکلاتی نظیر روان رنجوری، یک موضوع تخصصی و علمی است و باید ریشه و عوامل آن شناسایی گردد. مراجعه به روانشناس یکی از بهترین شیوه برای شناسایی افکار و نحوه برخورد درست با احساسات ناخوشایندی همچون روان رنجوری است.
5. تغییر در خواب
خواب برای سلامت روان انسان بسیار موثر است. پژوهش ها نشان می‌دهد تنظیم و بهبودی ساعت خواب می‌تواند در رفع عوامل روان رنجوری موثر باشد. خواب کافی و سالم باعث افزایش و تجدید انرژی بدن و آرامش بیشتر انسان می شود.
6. ترک کافئین و الکل
مواد الکلی و کافئین منجر به افزایش ضربان قلب و بالا رفتن سطح اضطراب و روان رنجوری می‌شود. اگر با مشکل روان رنجوری درگیر هستید مصرف کافئین را کاهش دهید و دمنوش‌های آرامش‌بخش را جایگزین آن نمایید.
7. تحرک و ورزش
فعالیت و تحرک بدنی که منجر به افزایش ضربان قلب می‌شود، به آرامش ذهن و کاهش روان رنجوری کمک می‌کند. پیاده روی یا ورزش مورد علاقه‌تان را در برنامه روزانه خود قرار دهید. ورزش و تمرکز نیز به افزایش ذهن‌آگاهی و کاهش روان رنجوری کمک می‌کند.
8. تمرین ذهن آگاهی
بهترین روش برای شناخت حالت روان رنجوری، انتقال افکار از سطح ناخودآگاه به خودآگاه است. گاهی نیاز است مچ افکارتان را بگیرید و آنها را زیر ذره‌بین قرار دهید. در صورت مشاهده افکار اضطراب آور و روان رنجور باید برای اصلاح نوشخوارهای ذهنی تلاش کرد و آنها را مهار نمود.
بیشتر بخوانید: چگونه مدیریت ذهن داشته باشیم؟ راهکارهای ساده کنترل و مدیریت ذهن
9. تغذیه سالم
داشتن تغذیه سالم و مشخص بودن وعده‌‌های غذایی که حاوی مواد مغذی، به سلامت جسم کمک می‌کند و بر سیستم عصبی نیز تأثیر بالایی می گذارد. نوشیدن آب کافی نیز سموم را از بدن خارج می‌کند و احتمال ابتلا به روان رنجوری را کاهش می‌دهد.
کتاب روان رنجوری
1. کتاب روان شناسی رنج ( کشف و درمان رنج های اولیه زندگی)
این کتاب اثر آرتور آنو با ترجمه خانم زهرا ادهمی توسط نشر دایره به چاپ رسیده است. باید دانسته شود که «رنج اولیه» رنج‌های بنیادین همگانی است که در درون تمام روان‌رنجوران جای گرفته است و در تمام ارکان زندگی، پایه اصلی رنج‌های بعدی افراد در تمام مراحل زندگی بوده است.
هدف همه روانشناسان و مراقبان در درمان رنج اولیه از بین بردن این رنج‌هاست. این روش یک درمانی انقلابی است، زیرا با ایجاد دگرگونی جبری، نظام روان‌رنجور را برهم می‌ریزد. به عقیده نویسنده این اثر جز این راهی برای از بین بردن روان رنجوری وجود ندارد. تئوری درمان اولیه، نتیجه مشاهدات نویسنده از بررسی تغییرات خاص در بیمارانش است. لازم به تاکید است که این تئوری قبل از تجربة بالینی شکل نگرفته است. این کتاب دعوتی است برای کاوش در انقلابی که این بیماران شروع کرده‌اند.
2. کتاب افسانه عادی بودن: تروما، بیماری و درمان در فرهنگ سمی
این اثر: توسط « گابور ماته»به همراهی پسرش «دانیل ماته» و ترجمه: « آراز بارسقیان» نگاشته شده است که در نشر ملیکان به چاپ رسیده است
این اثر پیامی مهم برای آگاهی خوانندگانش دارد: آسیب‌های شخصی و اجتماعی بیش از آنچه که فکرش را بکنید، روی جسم و روان شما تأثیر می‌گذارند. گابور ماته که بیشتر عمر خود را صرف تحقیق در حوزه‌ی تأثیر سلامت روان بر جسم و درمان تروماهای کودکی کرده است.
زندگی بسیاری از افراد این عصر به چرخه‌ای بی‌پایان می‌ماند: حدود 50 ساعت در هفته در مکانی سربسته و پر از استرس کار می‌کنید و در این امید به سر می‌برید که روزی ارتقا خواهید گرفت، عصرها به یک آپارتمان کم‌نور برمی‌گردید و برای رفع خستگی مشغول تماشای یک سریال یا فیلم می‌شوید و تا زمانی که به خواب بروید، در شبکه‌های اجتماعی پرسه می‌زنید؛ فقط برای اینکه نشخوارهای ذهنی خود را ساکت کنید و آنها را نادیده بگیرید. دکتر گابور ماته (Gabor Maté) و دانیل ماته (Daniel Maté) در کتاب افسانه عادی بودن (The Myth of Normal) استدلال می‌کنند که این سبک زندگی طبیعی نیست. و همین نوع زیستن است که منجر به بیماری‌های روانی و جسمی می‌شود.
حرف آخر
شما میتونید تکنیک های عملی و راهکارهای جزئی این موضوع رو داخل اپلیکیشن آکو ببینید و از بخش های دیگر این نرم افزار نیز در جهت افزایش مهارت های شخصیتی و رشد خودتون استفاده کنید.
لینک دانلود این این نرم افزار در صفحه اول سایت قرار داده شده است.