همدلی چیست؟
صفت همدلی که در عبارت و مفهوم انگلیسی به معنای «empathy» می‌آید، چنین معنی می شود که همدلی یا هم‌احساسی یعنی:درک احساس و فهم تجربهٔ حسی دیگران با توانایی دید از نگاه آنها و قراردادن خود در جایگاه آن فرد است و به تعبیر ساده همدلی به معنای درک دنیای شخصی طرف مقابل؛انگار که دنیای خودتان است.
در بعضی از رویکردهای روان‌شناسی مثل رویکرد اثبات‌گرا؛ حس همدلی را «توانایی تشخیص یا تجربهٔ غیرمستقیم (وضعیت هیجانی) یا حالت عاطفی شخص دیگری»، یا «پاسخ عاطفی ناشی از درک یا فهم وضعیت یا شرایط عاطفی هیجانی دیگران» معنا کرده‌است. حس همدلی یک فرایندی است برای رفتار نوع دوستانه که باعث تقویت رفتار اجتماعی و کاهش رنج انسان‌ها می‌شود.
همدلی با دیگران را به معنای فهمیدن علاقه‌ها و نگرانی‌های دیگران نیز آورده شده و این حسی عاطفی به افراد کمک می‌کند تا خشونت‌آمیز و رفتارهای پرخاشگرانه را کنار بگذارند و در برخورد با دیگران اصول مهربانی را در نظر داشته باشند.
همدلی در اصل یک نوعی درمان است، زیرا احساس دیدن و شنیدن در سطحی عمیق و عاطفی یک تجربه شفابخش خواهد بود.
ذهن و همدلی
یکی از موارد مهم در همدلی، ذهن خوانی است؛ ذهن خوانی یکی از توانایی های شناخت اجتماعی مغز است. توانایی که فرد جهت شناسایی احساس و پاسخدهی به حالات احساسی ذهنی دیگران دارد.
همدلی و حیوانات
همانطور که همدلی برای روابط انسانی حیاتی است، می تواند برای سایر حیوانات اجتماعی نیز حیاتی باشد. موضوع همدردی تنها در انسان ها نیست بلکه بر اساس تحقیقاتی که حیوان شناسان انجام داده اند همدلی و همدردی در حیوانات وجود دارد کخه هولی و همدردی حیوانات برای هم نوع یا موجودات دیگر چه این همدلی و همدردی بین حیوان و انسان .
دانشمندان علوم اعصاب شروع به شناسایی مدارهای عصبی همدلی در آزمایشات خود برروی حیوانات کرده اند. به عنوان مثال، با استفاده از تصویربرداری مغز برای ردیابی مدارهای مغزی جوندگان و میمون ها، مشخص شد که آنها در موقعیت هایی واکنش همدلانه به احساسات حیوان دیگر از خود نشان می دهند.
تفاوت همدلی و همدردی
مفهوم همدلی و همدردی در نگاه اول شبیه به هم به نظر می رسند، اما فرق روشن و واضحی بین همدلی و همدردی وجود دارد. هاجز و مایرز، در این مورد چنین می‌گویند: «همدلی اغلب به معنای درک تجربه شخص دیگر از طریق تصور کردن خود در موقعیت آن شخص دیگر تعریف می‌شود: فرد تجربه دیگری را به گونه‌ای درک می‌کند که انگار توسط خود او تجربه می‌شود، اما تمایز بین خود و دیگری حفظ می‌شود. در مقابل، همدردی شامل تجربه تحت تأثیر قرار گرفتن یا واکنش هماهنگ با شخص دیگر است. و تمایزی بین او و فرد دیگر نیست»
همدردی ممکن است به اندازه همدلی دریافت نگردد، اما همدردی غم‌انگیز می‌تواند در مواجهه با مصیبت دیگران، اگر با حساسیت و صمیمیت همراه باشد، جنبه حمایتی مثبتی را داشته باشد. از سوی دیگر، اگر با احساس ترحم ابراز همدردی شود، ممکن است، ایجاد احساس بیگانگی و تنفر در فرد کند.
به تعبیر دیگر؛ همدل بودن به خاطر درک عمیقی که از به اشتراک گذاشتن یک تجربه عاطفی ایجاد می کند، یک ارتباط یک به یک است. اما همدردی احساس غم و اندوه یا ترحم است که برای شخص دیگری احساس می‌شود.
بیشتر بخوانید: چرا باید مثبت اندیشی را در خود تقویت کنیم؟ تکنیک های طلایی و کاربردی
اهمیت و ضرورت همدلی
روابط انسان با یکدیگر باعث به وجود آمدن نیازهای ضروری برای بهتر شدن ارتباط میان فردی شده است. که می توان همدلی را یکی از مهمترین عامل صمیمیت و بهتر شدن این ارتباط دانست. ابراز همدلی به انسان کمک می‌کند تا با دیگران همکاری کند، دوستی بسازد، تصمیمات اخلاقی مهمی بگیرد و وقتی می‌بیند دیگران مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، مداخله کند.
انسان‌ها در دوران کودکی شروع به نشان دادن علائم همدلی می‌کنند و این ویژگی به طور پیوسته در دوران کودکی و نوجوانی رشد می‌کند. با این حال، بیشتر مردم نسبت به افرادی مانند خودشان احساس همدلی بیشتری دارند و ممکن است نسبت به کسانی که خارج از خانواده، جامعه، قومیت یا نژادشان نیستند احساس همدلی بیشتری کنند.
انواع همدلی
همدلی انواع مختلفی دارد، که ممکنه فرد تجربه کنه:
1. همدلی عاطفی
همدلی عاطفی یعنی توانایی درک احساسات فرد دیگه و پاسخ مناسب به آن. به تعبیری تجربه‌ی احساسی با دیگران، را همدلی عاطفی می‌گویند. این ابراز احساس طوری باید باشد که شما هم با آن فرد همان حسی را داشته باشی که او دارد. چنین درک عاطفی امکان دارد منجر به احساس نگرانی در مورد رفاه شخص دیگه‌ای بشود، یا ممکنه منجر به احساس ناراحتی شخصی بشود. این نوع همدلی می تواند برای خود فرد هم ضرر داشته باشد.
مثلا شما دوست خودتون رو میبینین که تصادف کرده و آسیب دیده چه احساسی دارین؟ به احتمال زیاد شما از درد او ناراحت می‌شوید و حتی شاید باعث رنجش شما شود. پس هر چی دو نفر از لحاظ عاطفی به هم نزدیک‌تر بشن این همدلی قدرتمندتر شده و احساسات بیش از حد می‌تواند باعث خستگی روانی و در نتیجه فرسودگی شغلی بشه. در این همدلی بیشتر احساسات و عواطف درگیر است تا منطق و عقل؛ به این نوع همدلی، همدلی احساسی هم می شود گفت.
2. همدلی جسمانی
در این نوع همدلی فرد نوعی واکنش فیزیکی در پاسخ به چیزیه که شخص دیگه تجربه دارد. گاهی اوقات افراد به صورت فیزیکی چیزی رو که دیگری احساس می کنه تجربه و احساس می‌کند. برای مثال، وقتی فرد می بیند که شخص دیگه‌ای احساس خجالت می‌کنه، ممکنه خودش هم شروع به سرخ شدن کنن یا ناراحتی معده بگیرن. به این نوع همدلی، همدلی غیر کلامی نیز می‌گویند.
3. همدلی شناختی
همدلی شناختی یعنی توانایی درک وضعیت روانی همنوع و چیزی که ممکنه در پاسخ به موقعیت فکر کند، به تعبیری دیگر فهم و درک افکار و احساسات دیگران با استفاده از منطق و تعقل خود و بدون همدردی با آن ها. روانشناسان به این نوع همدلی تئوری ذهن یا همدلی ذهنی می‌گویند، در اصل تفکر در مورد چیزی که دیگران به آن فکر می کنند
4. همدلی شفقت و دل رحمی
در این نوع همدلی، عقل و منطق درگیر هستند. یعنی فهم و درک احساسات دیگران و انجام اقداماتی در جهت کمک به آنها. این حالتا بهترین نوع همدلی است. زیرا علاوه بر درک طرف مقابل اقدامات عملی در جهت رفع مشکل او نیز انجام می‌دهد.
کاربردهای همدلی
همانطور که بیان شد، همدلی کردن یکی از مهم ترین جنبه ها در زندگی هر شخص است و این ویژگی به ما اجازه می دهد تا در همه ابعاد زندگی با افراد های مختلف همدلی داشته باشیم و با دیگران احساس صمیمانه تری را برقرار کنیم.
1. همدلی با خانواده
در هر نوع رابطه ای فرد نیازمند توجه، درک و پرورش هست و روابط دوستانه و رمانتیکی که فاقد همدلی باشد، احتمال آسیب زیاد است. واضح است موضوع همدلی در خانواده و همدلی زوجین با هم بسیار لازم و ضروری است و فقدان همدلی در زندگی مشترک می تواند به احساسات اعضا خانواده و همسر آسیب جدی بزند و ادامه زندگی را به بن بست بکشاند. چون نبود همدلی زن و شوهر باعث می شود فرد فقط به فکر منافع و راحتی خود باشد، به احساسات طرف مقابل خود آسیب بزد، پس اینجاست که همدلی کردن اهمیت خود را نشان می دهد و باعث می شود که به افراد خانواده و همسر بیشتر به هم نزدیک شوند.
2. همدلی در محل کار
افرادی که کار گروهی و تیمی دارند، حتما باید به همدلی کردن توجه کنند. همدلی در محیط کار باعث اعتماد بیشتر افراد به یکدیگر می شود و از آسیب دیدگی آنها جلوگیری می کند. همچنین استرس افراد در چنین محیط کاری کاسته خواهد شد.
3. همدلی با کودکان
کودکان به خاطر نیاز به توجه و روح لطیف آنها، بیشتر به همدلی محتاج هستند. همدلی با کودکان، می‌تواند بر روی آینده کودکان و همچنین شخصیتی که قرار است در آنها شکل بگیرد، تأثیر بگذار . همدلی والدین با کودکانشان، باعث سلامت روانی کودکان شده و از دچار شدن به اختلالات روانی رها شوند. همچنین کودکان با دریافت همدلی و محبت از جانب بزرگترها یاد می گیرند با دیگران همدلی کنند. در نتیجه والدین می توانند نقش بسیار مهمی در شکل گیری اخلاق و حفظ سلامت روانی فرزند خود ایفا کنند.
4. همدلی با فرد سوگوار
فقدان و از دست دادن عزیزان بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان‌هاست و هر فردی در طول زندگی خود با این حقیقت روبه‌رو می‌شود. بنابراین، اولین گام در مواجهه با چنین رخدادهایی این است که آنها را به عنوان پدیده‌های واقعی و مسائل مهم زندگی بپذیریم.
افرادی که دچار سوگ می‌شوند، در مرحله اول به حمایت‌های اجتماعی نیاز دارند. اما متأسفانه، برخی افراد به منظور ابراز همدردی، از مشکلات یا تجربیات مشابه خود صحبت می‌کنند. این کار نه تنها تسلی‌بخش نیست، بلکه نشان‌دهنده درگیری آنها با تجارب شخصی‌شان است که نمی‌تواند به فرد سوگ‌دیده کمک کند.
در مواجهه با فرد سوگ‌دیده، همدلی بسیار اهمیت دارد. اجازه دهید او صحبت کند و به صحبت‌هایش گوش دهید، زیرا فرد داغ‌دیده نیاز به بیان احساسات خود دارد. تخلیه هیجانی فرد سوگوار یکی از مهمترین اقداماتی است که می‌توان در این شرایط انجام داد.
5. همدلی با افسرده
افراد افسرده نیاز شدیدی به همدلی دارند. گاهی عدم درک رفتارها و احساسات این افراد و استفاده از جملات نادرست، می‌تواند روند افسردگی آنها را پیچیده کند. جملاتی مانند «تو خودت مقصری» یا «چرا به خودت کمک نمی‌کنی؟» یا «ما هیچ‌وقت روی خوش از تو ندیدیم» تنها به وضعیت آنها آسیب می‌زند.
در برخی موارد، فرد افسرده به دلیل تحریک‌پذیری ناشی از افسردگی، دچار پرخاشگری می‌شود. اگر به این فرد واکنش تندی نشان دهیم، او عصبانی و بی‌اعتماد خواهد شد. در این شرایط، حمایت و همدلی، نادیده گرفتن رفتارهای منفی و توجه به کوچک‌ترین کارهای مثبت او می‌تواند به کاهش اضطراب و احساس گناه فرد افسرده کمک کند.
با گوش دادن، ابراز احساس دلسوزی و پرسیدن اینکه چه کمکی از دستتان برمی‌آید، می‌توانید حس درک و همدلی را به فرد افسرده منتقل کنید.
6. همدلی در طلاق
زندگی انسان پر از پستی و بلندی‌هایی است که گاهی به بن‌بست می‌رسد و افراد باید تصمیم بگیرند که مسیر را تغییر دهند یا به ادامه راه بپردازند. طلاق، که گاهی بخشی از تلخی‌های زندگی است، برای برخی افراد ضروری می‌شود. در برخی مواقع، طلاق عاطفی به وجود می‌آید که با همدلی و درک متقابل، افراد می‌توانند به زیبایی زندگی مشترک ادامه دهند و مشکلات زناشویی را حل کنند. اما در مواردی که تعارضات زناشویی بسیار بالا است، جدایی و درخواست طلاق حقوقی تنها گزینه باقی می‌ماند. در چنین شرایطی، همبستگی و همدلی با فردی که در حال تجربه طلاق است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این افراد نیاز دارند تا درک شوند و بتوانند در مورد مشکلات و دلایل طلاق خود صحبت کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه به خودباوری برسیم؟ تکنیک های موثر برای خودباوری
فواید همدلی
فواید زیادی برای همدلی، چه به‌صورت فردی و چه اجتماعی، مطرح شده است که شامل موارد زیر می‌شود:
- ارتقای تعاملات اجتماعی: همدلی به فرد کمک می‌کند تا پاسخ مناسب‌تری به عقاید و احساسات دیگران بدهد.
- مدیریت بهتر احساسات: همدلی کردن به فرد امکان می‌دهد تا با شیوه‌ای مناسب‌تر به موارد استرس‌زا پاسخ دهد.
- تقویت روحیه یاری‌رسانی: فرد همدل هدفش این است که دیگران در کنار او احساس لذت کنند.
- حفظ و بهبود سلامت روانی: همدلی می‌تواند در زمان‌های ناراحتی به فرد کمک کند تا از شدت غم و اندوه خود بکاهد و راحت‌تر با آن مواجه شود.
- کاهش استرس و ارتقای توانایی مدیریتی: همدلی سطح استرس را کاهش داده و از بروز بیماری‌های روان‌تنی، افسردگی، و اضطراب جلوگیری می‌کند.
- افزایش تمرکز ذهنی: با کنار گذاشتن غم و غصه، ذهن سبک‌تر شده و توانایی تمرکز بهبود می‌یابد.
- زمانی فرد به همدلی کردن در زندگی عادت کند، باعث تقویت روحیه و بالا رفتن حس هم نوعی در فرد خواهد شد.
- باعث می شود فرد تجربه‌های مختلفی در زندگی را تجربه کند.
- همدلی سبب تقویت ارتباط میان فردی، می گردد.
به طور کلی همدلی به انسان کمک می‌کند تا در مسئولیتت و نقش های اجتماعی بهتر عمل نموده و با دوستانتان و دیگران تعامل سازنده تری داشته باشید.
چطوری همدلی کنیم
برای اینکه همدلی بهتری داشته باشیم لازم نشانه های همدلی را بشناسیم و بدانیم چطوری همدلی کنیم که به فرد مقابل بی‌احترامی نشود.
- زود قضاوت نکنید و برچسب نزنید و از ارزیابی های نابجای انجام ندهید.
- هنگام ارتباط با دیگران گوش دادن فعالی داشته باشید و به حرف های طرف مقابل خود توجه کنید.
- درک نیاز ها و توانمندیهای طرف مقابل.
- پذیرفتن طرف مقابل خود همانگونه که هست.
- دوست داشتن بدون هیچ قید و شرطی .
- راحت اجازه دهیم دیگران ابراز احساسات کنند.
- به همدلی تنها اکتفا نکند و برای رفع مشکلات فرد تلاش نماید.
- هنگام همدلی کردن تمرکز روی فرد مهم است نه خود مشکل.
- در هنگام درک مشکلات فرد مقابل همدردی نکنید و در مشکل غرق نشوید.
- تظاهر به همدلی نکنید زیرا اینگونه به احساسات دیگران لطمه وارد می زنید.
- به حالات چهره و حرکات طرف مقابل هنگام همدلی توجه کنید.
- احساسات خود را با کلمات دقیق و مناسب بیان کنید تا طرف مقابل احساس آرامش نماید.
- طرف مقابلمان را مقصر ندانید و سرزنش نکنید.
- به طرف مقابلتان ترحم و دلسوزی نداشته باشید.
- مشکلات او را کوچک و بی ارزش ندانیم.
ساختار همدلی
برای اینکه یک همدلی خوب اتفاق بیفتد بهتر است ساختار و فنون همدلی بهتر شناخته شود که به برخی از این موارد اشاره می‌گردد.
۱. تسهیل
اولین امر و ساختار همدلی این است که فرد بتواند به راحتی و سهولت افکار و احساساتش رو بیان کند.
2. توجه کردن
در همدلی و رابطه غیرکلامی لازم است به مطالب فرد خوب گوش دهید و به حریم روان شناختی فرد توجه خاص داشته باشید.
3. پذیرش
فردی که نیاز به همدلی دارد از قضاوت شدن بسیار بیمناک هست و باید در بیان احساسات از طرف دیگران مورد پذیرش قرار بگیرد و این پذیرش به این معنا نیست که موافق او هستید.
4. تشویق به خود افشا گری
در همدلی باید به احساسات فرد فراتر از افکار سطحی او پاسخ داده شود . این مساله به فرد ایجاد اعتماد و اطمینان می‌کند که برای صحبت کردن در مورد خودش راحتر حرف بزند.
5. دریافت کردن
یکی از مهمترین عامل و ساختار همدلی توانایی شناسایی احساسات و معانی که لازم است ابراز شود.
6. پاسخ دادن
مساله نهایی در همدلی پاسخ دادن خوب به احساسات و بسته به نیاز طرف مقابل است.
اشتباهات رایج در همدلی
هنگام همدلی کردن نکات مهمی است که نباید فراموش کنم که اگر صورت پذیرد باعث اشتباهات نامناسبی خواهد شد.
- همدلی کردن دارای حد و اندازه است، پس در همدلی بیش از اندازه به فرد مقابل آسیب می رساند.
- گاهی بعضی افراد همدلی خودخواهانه دارند و از در خودخواهی به این امر می پردازند. که بیشتر به همدردی شباهت دارد
- دوری کردن از افرادی که دارای انرژی منفی هستند که در همدلی بیشتر آسیب می زنند تا اینکه باعقث آرامش فرد شوند.
برخی دیگر از اشتباهات
- نداشتن تماس چشمی
- قطع کردن صحبت فرد مقابل
- زبان بدن منفی
- عدم بازخورد انعکاسی به فرد مقابل
- حدس زدن قبل از شنیدن پیام تا انتها
- سخن گفتن تحت سلطه احساسات
موانع همدلی
برخی از موانعی که باعث می‌شود همدلی خوب انجام نشود و عدم حس همدلی به فرد القا شود را در اینجا اشاره خواهیم نمود.
- برچسب زدن ممنوع
- قضاوت و پیشداوری را ترک کنید
- درشت نمایی مشکلات حس بدی می دهد
- کوچک نمایی مشکلات افراد
- نصیحت کردن زیاد
- سرزنش کردن نمودن فرد مقابل
- غفلت و بی توجهی نسبت به احساسات طرف مقابل
- به رخ کشیدن توانمندی های خود در برابر ضعف فرد
کتاب همدلی
1. کتاب همدلی
- نویسنده : انتشارات هاروارد بیزینس ری‌ویو
- مترجم : فرخ بافنده
- انتشارات : پندار تابان
این کتاب اثر انتشارات هاروارد بیزینس ری‌ویو و ترجمه فرخ بافنده است که در مجموعه “مهارت‌های زندگی دانشگاه هاروارد” منتشر شده و توسط نشر پندار تابان در دسترس قرار گرفته است. این اثر به مخاطب کمک می‌کند تا درک بهتری از مفهوم همدلی و اهمیت آن به دست آورد و راه‌های غلبه بر موانع موجود بر سر همدلی را بشناسد. همچنین کتاب به خواننده آموزش می‌دهد که چگونه زمان و میزان مناسب همدلی را تشخیص دهد و از همدلی بیش از اندازه پرهیز کند. نویسنده معتقد است که همدلی عاملی کلیدی در ساختن روابط مثبت و همچنین در توسعه فردی به شمار می‌آید.
2. برقراری روابط صمیمانه با خانواده، دوستان و همکاران
- نویسنه کتاب جناب آقای دیوید برد فرورد است که توسط خانم مرجان مهدوی پور ترجمه شده و انتشارات اختران آنرا به چاپ رسانده است.
3. همدلی مستمر در رابطه درمانی
- نویسنده کتاب: آنابل بوگاتی
- مترجم : حامد حکیمی
آقای آنابل بوگاتی، این کتاب را با نگرش متفاوتی به مسئله مقاومت در درمان نوشته است و ابزارها و رهنمودهای مفیدی را به درمانگران با رویکردهای مختلف درمانی از جمله همدلی ارائه می‌دهد تا درمان‌جویانشان بتوانند با رویکرد چالش‌برانگیزترین به درمان فکر کنند.
ایشان، به شاگردان خود و مشاوران یاد می دهد با استفاده از علم دلبستگی و مداخلات مربوط به آن و همچنین قدرت پاسخ‌های همدلانه، چگونه با مراجعانشان اتحاد درمانی برقرار سازند. این اثر منبع ارزشمندی است برای همه کسانی که در حوزة سلامت روان کار می‌نمایند و به آنها می‌آموزد تا با استفاده از نیروی همدلی ، پیوند عمیقی با مراجعان و دیگر افراد برقرار کند.
حرف آخر
شما میتونید تکنیک های عملی و راهکارهای جزئی این موضوع رو داخل اپلیکیشن آکو ببینید و از بخش های دیگر این نرم افزار نیز در جهت افزایش مهارت های شخصیتی و رشد خودتون استفاده کنید.
لینک دانلود این این نرم افزار در صفحه اول سایت قرار دادرد.