چگونه به خودباوری برسیم؟ تکنیک های موثر برای خودباوری

خودباوری چیست؟

ساماندهی رفتار انسان بدون نشاط و خودباوری ممکن نیست و یکی از رموز موفقیت هر فردی در زندگی، داشتن خودباوری در زندگی است. خود باوری ازجمله واژه‌های است که زیاد به گوش ما خورده اما شاید معنای درست آن را ندانیم. اما این واژه دقیقاً چه معنایی دارد؟

باور به خود یا خودباوری در انگلیسی همانند چتری است که اصطلاحات مختلفی همچون (Self Belief یا Self Efficacy یا Self-confidence) اشاره دارند که در فارسی واژه هایی همچون اعتماد به نفس، خودکارآمدی و یا خودارزشمندی در برابر آنها قرار داده می شود. فرهنگ های لغت این واژه را قضاوت نسبت به خود یا اطمینان داشتن نسبت به ارزش یا توانایی های خود بیان می کنند.

خودباوری یعنی چه و به چه معناست؟

خودباوری به معنای باور و اعتقاد فرد به توانمندی‌ها و قابلیت های خویش، باور و اعتقادی واقع‌بینانه و تحسین‌آمیز نسبت به خود است. به همین خطر افرادی که به خود باور دارند می‌توانند در یک موقعیت و وضعیت مشخص، از پس آن فعالیت و مشکلاتش بربیایند. چنین شخصی به توانمندی و قابلیت خود در این زمینه اطمینان و باور دارد.

فرد خودباور، نه خود را بالاتر و نه پایین‌تر از دیگران می داند. او به نقطه‌ضعف ها و کاستی های خود آگاهی دارد ولی از آنچه هست خوشحال است؛ چرا که قبول دارد خوبی، برتری، استعداد و نقص و کاستی به موازات هم وجود دارند. چنین باوری نقش قابل توجهی در مسیر موفقیت ایفا می کند.

خودباوری باعث می شود که شما باتوجه به وجود موانع و چالش ها از موقعیت نترسید و با اطمینان به توانمندی های خود و در صورت لزوم دریافت کمک از دیگران، راهکارهای مناسب را بیابید و بر آن پیروز شوید. بسیاری از افراد هنگامی که شکست می خورند، ناامید و ناکام می شوند و تمام توانمندی های خود را نادیده می گیرند. این افراد اگر خود را به افکار و هیجان های منفی خود نسپارند، می توانند توانایی های خود را افزایش دهند و مسیری تازه برای خود پیدا کنند. بنابراین خودباوری به زبان ساده عبارت است از باور فرد به توانایی های خود برای انجام موفق کارها و وظایف و فعالیت های روزمره خود.

خودباوری در روانشناسی

خودباوری ازجمله مفاهیمی است که در قرن گذشته مورد توجه بسیاری از روانشناسان بوده اما از نظر قدمت تاریخی و در کلام دانشمندان فلسفه، ادبیات، اخلاق، دین و … قدمت طولانی دارد.

در طول یک قرن گذشته بسیاری از روانشناسانی همچون آدلر، آلپورت، بندورا،  راجرز، هورنی، مزلو، رانک، الیس، بک این نظر را پذیرفته اند که انسان نیاز به باور داشتن به خود و توانمندی هایش دارد.

خودباوری مهمترین سازوکار شناخت انسان برای اثرگذاری در محیط به حساب می آید. بدون باور به ایجاد آثار مطلوب و جلوگیری از آثار نامطلوب، افراد انگیزه کمی برای انجام فعالیت دارند؛ یعنی باور به عمل از خود عمل مهمتر است. باور به قدرت و ایجاد آثار مطلوب، سنگ بنای تغیرر، تحول و حرکت در افراد است.

اعتقاد به خودباوری بر کارهایی که شخص انتخاب خواهد کرد، حدود تلاشی که از خود انتظار دارد، میزان تحمل دربرابر مشکلات، سطح استرس و سطح موفقیتی که به دست می آورد، اثر می گذارد.

بندوران خودباوری را اعتقاد شخص به اینکه توانایی انجام دادن موفقیت‌آمیز یک کار خاص را دارد تعریف می کند. از آنجا که خودباوری به انجام دادن موفقیت آمیز یک کار خاص مربوط است، یک شخص ممکن است خودباوری بالایی برای انجام دادن برخی کارها داشته باشد و برابر برخی کارها، خودباوری پایینی نشان دهد.

عوامل و ارکان خودباوری

مفاهیمی که با آنها جنبه های خودباوری یا فقدان آن را توصیف می کنیم، هم جالب و هم گیج کننده هستند.

ابعاد فردی و اجتماعی از ارکان سازنده رشد خودباوری است که هر کدام مولفه های مختلفی دارد. ازجمله عوامل خودباوری فردی می توان به قدرت، ارزیابی، ارتباط، الگوگزینی و مشارکت اشاره کرد. ویژگی های فردی بسیاری همانند مهارت در برقراری ارتباط، احساس ارزشمندی، اعتماد به نفس، شناخت ویژگی های خود، شکوفایی استعدادها و توانمندی ها، انتقادپذیری، احساس شایستگی، هویت مستقل، تفکر واگرا، تلاش و پشتکار همگی می توانند منجر به رشد آن شوند. مدرسه، خانواده، جامعه نیز ازجمله این عوامل هستند.

از زاویه دیگر خودباوری و اتکا به نفس ارکان و اجزائی دارد که می‌توان در سه عامل ارزش و پذیرش بی‌قید و شرط، عشق بی‌قید و شرط و رشد را در نظر گرفت. این عوامل لازم و ضروری هستند ولی ترتیب آنها بسیار مهم است. بدون یک پایه محکم، خودباوری از بین رفته و پابرجا نمی ماند.

چنین سیستمی نقش مهمی در درک و رفتار ما در موقعیت‌های مختلف روزانه دارد.

خودباوری دارای سه ویژگی اندازه، توانایی و عمومیت نیز هست؛ اندازه به میزان خودباوری، توانایی به میزان توانمندی فرد در انجام کارها و عمومیت به تعمیم‌دهی خودباوری به موقعیت ها و فعالیت های همانند اشاره می کند.

خودباوری در شعر و ادبیات

اگرچه به نظر می رسد خودباوری مفهومی متفاوت با شعر و ادبیات فارسی داشته باشد، اما شعر و ادبیات می‌تواند به خودباوری افراد کمک کند. حتی خودباوری در شعر فارسی می تواند به عنوان یکی از عواملی در نظر گرفته شود که می تواند به افزایش آن کمک ویژه‌ای داشته باشد.

از این موارد می توان به اقبال لاهوری، ازجمله برجسته‌ترین نواندیشان در زمینه دین، فلسفه و ادبیات نام برد که جملات خودباوری در بیشتر آثار این شخصیت ادبی آشکار است.

انواع خودباوری

برای خودباوری می توان دسته‌بندی‌های مختلفی بیان کردبطور گسترده در چهار دسته کلی تقسیم می‌شود؛ که در ادامه به تعریف هر یک می‌پردازیم.

خودباوری فردی

خودباوری فردی در چهارچوب شخصیت هر فردی مطرح می شود. به نظر می رسد این فرض که خودباوری به طرز جدایی‌ناپذیری با تفکر و رفتار افراد گره خورده است، بسیار درست و بدیهی شده باشد.

خودباوری فردی بر کارهایی که فرد انتخاب خواهد کرد، حدود تلاشی که از خود انتظار دارد، میزان تحمل مشکلات، تاب‌آوری و توانایی مقابله سالم با استرس آنها اثرگذار است. هر فردی با خودباوری می تواند استقلال فکری و خودارزشمندی خود را بیشتر کند و سطح موفقیتی که به دست می آورد را افزایش دهد.

خودباوری اجتماعی

خودباوری اجتماعی یعنی افراد جامعه به خصوص جوانان و زنان جامعه باور داشته باشند که می‌توانند در عرصه‌های مختلف اجتماعی کارهایی ماندگار داشته باشند؛ حتی بتوانند بسیاری از نیازهای خویش را بدون پشتوانه دیگر جوامع برآورده کنند. حمایت‌های اجتماعی در این زمینه می‌تواند باعث افزایش خودباوری و انگیزه‌های اجتماعی شود؛ چنانچه موفقیت یک فرد می‌تواند دیگر افراد جامعه را به باور اجتماعی برساند. از این‌رو پیشرفت‌های علمی به ویژه در جوانان، خودباوری در جامعه را بسیار افزون می کند و به تبع آن امید نیز افزایش می یابد. گاهی حتی خودباوری در جوانان به عنوان تشکیل دهنده پیروزی، پیشرفت و بقا شمرده می شود.

تفاوت خودباوری با اعتماد به نفس و عزت نفس

در حالی که برخی عزت نفس و اعتماد به نفس را دو نام برای یک چیز می‌دانند، و شاید به ندرت به اصطلاح «خودکارآمدی» فکر کنند، این سه اصطلاح برای روانشناسانی که آنها را مطالعه می‌کنند، معانی متفاوتی دارند. اگرچه خودباوری بیشتر به عنوان مفهومی مترادف و یا نزدیک اعتماد به نفس در نظر گرفته می شود، اما برخی آن را برابر عزت نفس نیز در نظر می گیرند.

اعتماد به نفس و خودباوری

با جستجو کردن واژه خودباوری در دیکشنری‌های آنلاین انگلیسی، معادل‌هایی همچون self-esteem (عزت نفس) و self confidence (اعتمادبه‌نفس) یافت می شود. البته محدود به این واژه‌ها نیست. در صفحات فارسی نیز برخی آن را معادل اعتماد‌به‌نفس در نظر گرفته‌اند و برخی تعاریف دیگری را به کار برده‌اند.

در هر صورت اعتماد به نفس اعتقاد شما به خود و توانایی هایتان است که می تواند در موقعیت های مختلف تغییر کند. اینکه صادقانه به نقاط قوت و ضعف خود آگاه باشیم و برای بهبود آن تلاش کنیم.

عزت نفس و خودباوری

عزت نفس واژه ای است که به احساس فرد درباره ارزشمندی خود در کنار ارزشمند بودن دیگران مربوط است. در واقع معنی این کلمه اعتماد به حق خود برای ارزشمندبودن، موفق بودن، شادبودن، و ابراز نیازها و خواسته ها است. عزت نفس قضاوتی است که فرد نسبت به ارزش خود دارد. عزت نفس به این اشاره دارد که آیا برای خود ارزش قائل هستید یا نه. چنین فردی خود را از دیگران با ارزش‌تر نمی داند و با کبر و غرور برخورد نمی کند.

عزت نفس شما در نتیجه تجربه های زندگی و تعامل با افراد دیگر و براساس افکار، احساس ها و رفتار شما رشد و تغییر می کند و می تواند بر تمام زندگی شما تاثیرگذار باشد. برای تقویت عزت نفس، گاهی مشاوره با یک درمانگر می‎‌تواند تاثیر جدی داشته باشد.

خودباوری این نکته‌ها را یادآور است که: «من از نظر داشتن انواع و اقسام توانمندی‌ها و مهارت‌های خدادادی با دیگرِ انسان‌ها، همسانی‌ها و ناهمسانی‌هایی دارم. من به‌سانِ دیگران، به‌واسطۀ انسان بودنم ارزشمندم و این ارزش را می‌توانم افزایش و یا کاهش دهم. به دلیل تفکر و پویایی، هر آنچه بخواهم می‌توانم به دست آورم. من دوست‌داشتنی‌ام و این ویژگی نیز قابل‌افزایش و کاهش است.» نظر به این پیش‌گفته‌ها، مجموع عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس، به خودباوری ختم می‌شوند.

خودباوری و شخصیت

تمام مسایلی که تا به اینجا در مورد خودباوری مطرح شد، قطعا ارتباط مستقیمی با ویژگی های شخصیت افراد دارد. هر فردی توانمندی ها و قابلیت هایی دارد که اگر آنها را به درستی درون خود پیدا کند و در مسیر درست خود به کار ببرد، می تواند به انتظارات و خواسته های درونی خویش برسد. این شخص تاب‌آوری مناسبی دارد و در ناملایمات و سختی ها نمی شکند و دچار خودکم‌بینی نمی شود.

در مقابل اختلال های مختلفی وجود دارد که به خاطر نبود خودباوری در انسان شکل می گیرد؛ ازجمله می توان اختلال شخصیت وابسته اشاره کرد.

خودباوری و آرامش

اگر خودباوری را به معنای آگاهی کامل نسبت‌ به ضعف‌ها، توانمندی ها و استعدادهای خود در زندگی تعریف کنیم، چنین آگاهی باعث آرامش در تمام موقعیت‌های زندگی خواهد شد و از شما گوشه‌گیری، افسردگی و منفی‌گرایی محافظت خواهد کرد. چنین پیامدی، قدرت شما را دربرابر موقعیت های مختلف زندگی چندبرابر خواهد کرد.

چرا خودباوری مهم است؟

خودباوری شما را در شرایطی قرار می دهد که به راحتی تسلیم شرایط نشوید، از اهداف و خواسته های خود صرف‌نظر نکنید و با باور به توانمندی های خویش، در راه رسیدن به هدف های دست‌یافتنی قدم بردارید. ضعف ها نه‌تنها در شما احساس ناتوانی ایجاد نمی کند، بلکه با ارزیابی و برنامه‌ریزی، جهت کم کردن آنها تلاش می کنید. با داشتن چنین باوری، نه‌تنها به خود احترام می گذارید بلکه دیگران نیز برای شما محترم هستند.

اگر به دنبال این هستید تا با پیامدهای خودباوری بیشتر آشنا شوید، با من همراه باشید:

فواید و مزایای باور به خود

یکی از سوالاتی اساسی که برای هر ویژگی مطرح می‌شود این است که رسیدن به آن، چه مزایایی برای انسان دارد؟ چه لزومی دارد که برای موفق شدن، ابتدا توانمندی‌ها و قابلیت های خودمان را باور کنیم؟ مگر باور داشتن به خود، چه دگرگونی های درون ما ایجاد می کند که تا این اندازه لازم و ضروری است؟

ارتقاء خودباوری با هدف‌گزینی واقعی‌تر، تلاش بیشتر، به کارگیری راهبردهای مناسب و درنهایت کارایی بهتر در انجام دادن تکالیف همراه است. افراد با خودباوری بالاتر، انگیزه و و کارایی بیشتری در انجام تکالیف خود دارند. هنگامی که شما احساس کنید که خود و توانایی هایتان برای رسیدن به موفقیت و ساختن یک زندگی سالم و منحصر به فرد کافی است، قطعاً با علاقه و عشق بیشتری پا درمیدان عمل می‌گذارید و خیلی بهتر و موفق‌تر عمل می‌کنید.

چنین باوری نگاه شما را به مشکلات متفاوت می کند و معتقدید که از پس مشکلات خود برمی‌آیید و می توانید مسائلی که در زندگی با آن مواجه هستید را یکی پس از دیگری حل و فصل کنید.

هر فردی قطعا در زندگی با مشکلاتی بخورد می کند. اگر شما از خودباوری مناسبی برخوردار باشید، هر بار هم که در کار خود شکست بخورید، ناامید نمی‌شوید و تا رسیدن به جایگاه مناسب، دست از تلاش و کوشش برنمی‌دارید.

خودباوری و ثروت

اگرچه برای داشتن یک شغل و درآمد مناسب جایگاه فعلی‌تا، نیازمند خودباوری هستید و باور داشتن توانمندی خود، گام مهمی برای رسیدن به آن است، اما درآمد مالی بالا برخلاف تصور عمومی، تاثیر بسیار بالایی بر زندگی سالم شما ندارد.

پول فقط تاحد مشخصی در خوشبختی تاثیر دارد و بیشتر از آن، داشتن و نداشتنش یا بی‌تاثیر است و یا تاثیر مهمی نخواهد داشت. حتی می تواند باعث کاهش خودباوری در انسان نیز شود.

به جرات می توان گفت که سطح آسایش مادی که شما امروزه تجربه می کنید، بالاتر از بسیاری از افرادی است که حدود نیم قرن پیش زندگی می کردند اما می توانید بگویید که خودباوری شما بیشتر است یا آنها؟

برخلاف تصور عمومی که داشتن چنین چیزهایی شادکامی را بیشتر می کند، ظاهرا درآمد بشتر، ابزارها و دستگاه های متنوع، وسایل منزل و … حال ما را بهتر نکرده است. چند نفر از افراد در طول زندگی خود این جمله را بازگو می کنند: «اگر … را داشتم، با حال بهتری زندگی می کردم».

ثروتمندان زیادی هستند که میزان دارایی بسیار زیادی دارند و جزء درصد کمی از جامعه هستند اما ثابت شده که آنها خیلی شادکام‌تر از بقیه نیستند و به مشکلات روانشناختی همچون خودشیفتگی نیز مبتلا هستند.

درحقیقت مادی‌گرایی نه تنها خودباوری به همراه ندارد، بلکه می تواند به عنوان یکی از عوامل اصلی ناخوشنودی و بدحالی نیز باشد. مادی گرایی حتی می تواند توجه انسان را از تجربه های لازم زندگی که باعث تقویت خودباوری می شود، منحرف کند.

خودشناسی و خودباوری

خودشناسی مهمترین گام برای رسیدن به خودباوری است؛ ازاین‌رو سودمندترین شناخت ها، خودشناسی است. خود، شامل مجموعه ای از افکار، نگرش ها، گفتارها، احساس ها، هیجان ها، تجربه ها، توانایی ها و ضعف هایی است که خودشناسی به آن یعنی داشتن تصویر درست و واقعی از تمام آنها؛ چه مواردی که به صورت استعداد در شما نهفته است و چه آنهایی که به صورت آشکار درون شما وجود دارد.

خودباوری و موفقیت

خودباوری و موفقیت ارتباط نزدیکی با هم دارند. به طوری که «خودباوری» شرط اول رمز موفقیت و یکی از پایه‌های مهم و اساسی هر انسانی برای رسیدن به موفقیت واقعی است؛ اما بسیاری نقش آن را در موفقیت نادیده می گیرند. باور به خود، چه نقشی در موفقیت دارد؟

شاید تابه‌حال از انجام کار یا سخن گفتن در جمعی ترسیده باشید و یا علی‌رغم استعداد و توانایی کافی، موقعیت‌های مهمی را به دیگری واگذار کرده باشید. برای گذر از این موانع ذهنی، باید خود را باور کنید تا موقعیت‌ها و فرصت‌ها را از دست ندهید.

خودباوری در برانگیختن انسان برای انجام کار سخت و موفقیت بسیار مهم است و بیشتر به عنوان یک انگیزه به شمار می آید تا هر عامل دیگری؛ لذا تعجبی ندارد که افراد دارای خودباوری، بیشتر مستعد پرداختن به رفتارهای مناسب و طبیعی باشند.

وقتی از خودباوری کافی برخوردار باشید، خود را شایسته زندگی بهتری می‌دانید و انرژی لازم برای ساخت زندگی مورد نظر خود را دارید.

وقتی اعتماد و اطمینان به خود نداشته باشید، توانایی ریسک کردن ندارید و از زندگی لذت نمی‌برید. خودباوری در نوع فکر، احساس و رفتار شما نفوذ کرده و به آن شکل می‌دهد. چنین افرادی، احساس کنترل بیشتری در زندگی دارند و خود تصمیم گیرنده اصلی زندگی‌شان هستند.

نقش خودباوری در موفقیت زمانی بهتر مشخص می‌شود که وقتی دیگران مخالف شما هستند، با اطمینان عمل می کنید و به حرکت خود ادامه می دهید.

خودباوری و خودکفایی

خودکفا کسی است که خودش از پس خودش بربیاید و بی‌نیاز از دیگران باشد. خودکفایی نوعی خودمختاری یا استقلال فردی یا جمعی است که در آن با بی‌نیازی به هر کمک خارجی، به دنبال رسیدن به اهداف فردی یا سازمانی خود باشیم. شاید برای هیچ فردی اهمیت و ضرورت خودکفایی مبهم نباشد و نسبت به آن آگاهی لازم را داشته باشد.

اما برای خودکفا شدن قطعا باید روی پای خود بایستیم و و برای اینکه بتوانیم روی پای خود بایستیم، بدون خودباوری ممکن نیست. درحقیقت باید «ما می توانیم» را هر روز بارها با خود مرور کنیم.

خودباوری ضعیف و مشکلات آن

اینکه خودباوری به عنوان یکی از محورهای اصلی سلامت روانی و جسمانی است، اتفاق نظر وجود دارد؛ در حالی که باور منفی به خود سلامت و عملکرد را مختل می کند و می تواند زمینه‌ساز بسیاری از نابسامانی ها و آسیب ها شود. مواردی همچون:

• افسردگی
• اضطراب
• تنش
• بیماری های روان‌تنی
• خشم و پرخاشگری
• بدرفتاری با همسر و فرزند
• برقراری ارتباطات نامناسب و ناخوشایند
• سوءمصرف مواد یا الکل
• مهارت های ارتباطی ضعیف
• وابستگی
• بی‌بندوباری جنسی
• مشکلات اجتماعی
• پیشرفت ضعیف در کارها و بسیاری موارد دیگر.

خودباوری ضعیف یعنی باور به اینکه من بی‌کفایتم، بی‌ارزشم، دوست داشتنی نیستم یا بی‌صلاحیتم. چنین مساله‌ای متأثر از عوامل و زمینه‌های خرد و کلان مثل سیستم خانواده، رسانه‌ها، محیط یادگیری و آموزشی و عملکرد نظام سیاسی است.

افرادی که به توانمندی ها خود باور ندارند، از مواجهه با مسائل چالش برانگیز دوری می‌کنند و تلاش می‌کنند به شیوه‌ای ناکارآمد از مشکلات و مسائل خود دوری کنند. این افراد علاقه ای به تجربه کردن مسایل جدید ندارند و به صورت مخرب و آسیب‌زا، همیشه تجربه های قبلی خود را تکرار می کنند.

چنین افرادی به جای تمرکز بر توانمندی ها و قابلیت های خود، بیشتر تلاش می‌کنند تا بر ضعف های خود متمرکز شوند. در حالی که افراد خودباور، در کنار آگاهی به نقاط ضعف خود، بیشتر بر نقاط قوت و توانمندی‌های خودشان متمرکز می شوند.

به صورت کلی پیامدهای منفی عدم خودباوری یا خودباوری پایین را می توان در این موارد بیان کرد:

• داشتن مشکل در برقراری و حفظ روابط شخصی
• عملکرد تحصیلی و شغلی نامناسب و ناکارآمد
• نداشتن رشد شخصی کافی و لازم
• نداشتن سلامت روانی و ناتوانی در رسیدن به آرامش

خودباوری و خودشیفتگی

خودباوری هرگز با خودشیفتگی به یک معنا نیست. خودشیفتگی یک خودباوری کاذب و اختلالی شخصیتی است که در آن فرد خود را به صورت افراطی و خودخواهانه بزرگ و برتر تصور می کند و بدون اینکه دیگران را در نظر گرفته و یا برای آنها ارزشی قائل باشد، از آنها جهت رسیدن به خواسته های خود، سوء استفاده و یا بهره‌کشی می کند.

خودباوری و خودباختگی

خودباختگی به نوعی شناخت و تصور ناکارآمد از خود بازمی گردد. اینکه دیگران برای تو ارزشمند باشند در حالی که هیچ ارزشی برای خود و توانایی های خویش نداشته باشی. در خودباختگی یک تقلید از دیگران و نادیده‌انگاشتن خود وجود دارد.

از آنجا که خودباوری در خلاقیت نقش جدی و موثری دارد، اگر خودباوری لازم را نداشته باشید، حالت منفعل، مطیع و خوباخته‌ای پیدا می‌کنید که توانایی تصمیم‌گیری، خلق و ایده‌پردازی نخواهید داشت.

فرسودگی شغلی و خودباوری

اگر فردی به خود اعتماد لازم را نداشته باشد، تاثیر منفی بر عملکرد کاری او خواهد داشت چرا که باعث کاهش بهره‌وری و عدم رضایت شغلی در او شده و در نهایت دچار فرسودگی شغلی می شود.

ارزیابی خودباوری

مقیاس‌ها و روش‌های مختلفی وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توانید قدرت خودباوری‌تان را مورد سنجش قرار دهید. یکی از روش‌های معتبر ارزیابی خودباوری، پرسیدن سوالات خودگزارش‌‌دهی و بررسی پاسخ‌هایی است که به این سوالات داده می شود. اگر پاسخ شما به بیشتر سوالات مثبت باشد، به احتمال فراوان، خودباوری شما بالاست؛ در غیر این صورت لازم است راهکارهای عملی خودباوری را دنبال کنید.

تست خودباوری

یکی از تست های رایجی که برای ارزیابی خودباوری می توان استفاده کرد، پرسشنامه عزت‌نفس کوپر اسمیت (SEI) است. اغلب موادی که در مقیاس گنجانده شده‌اند، مواد تنظیم شده مقیاس راجرز و دیموند (1954) هستند اما مواد دیگری نیز به آن اضافه شده است. این مقیاس برای کودکان 10 سال به بالا قابل استفاده است.

این پرسشنامه با 58 سوالی بازخورد شما را در قلمروهای اجتماعی، خانوادگی، آموزشگاهی و شخصی نسبت به خود فراهم می کند و احساسات، عقاید یا واکنش های شما را توصیف می کند.

برای سنجش خودباوری از مقیاس های دیگری نیز می توان استفاده کرد که اسامی آن در اینجا آمده است. اگرچه اینجا عنوان پرسشنامه خودباوری نیامده اما سوالات مرتبط با خودباوری است که می توان در ضمن آن ابعاد باور به خود را مورد سنجش قرار دهید:

• مقیاس 30 سوالی تایید خویشتن ـ اسپنسر ای راتوس
• پرسشنامه 48 سوالی خودپنداره راج کمار ساراسوت SCQ
• آزمون 58 سوالی عزت نفس کوپر اسمیت، مدرسه
• آزمون 58 سوالی عزت نفس کوپر اسمیت نوجوانان و جوانان
• مقیاس 47 سوالی خودآشکارسازی بزرگسالان
• پرسشنامه 40 سوالی عزت نفس زاندا
• آزمون 26 سوالی مفهوم خویشتن بک BSCT
• مقیاس 10 سوالی عزت نفس روزنبرگ
• پرسشنامه 22 سوالی خودکارآمدی کودکان ویلر و لاد
• آزمون 80 سوالی خودپنداره کودکان پیرز ـ هریس
• مقیاس عزت نفس تحصیلی مارش
• پرسشنامه 50 سوالی و 4 بعدی خودباوری فرزیان پور و همکاران

راه های تقویت خودباوری

جورج برنز طنزپرداز محبوب معتقد است اکثر چیزهایی که ما را خوشحال می کنند، به راحتی به دست نمی آیند بلکه باید برای آنها تلاش کرد. درواقع این به عهده خودباوری است. برای رسیدن به خودباوری و تقویت آن نیز نیازمند تلاشی مداوم همانند پرورش گل و گیاه است. برای همین تمرین هایی که اینجا معرفی کرده‌ایم، نیازمند صرف زمان و تمرین کافی در هر روز است. صرف داشتن آگاهی و معلومات کافی نیست.

قبل از اینکه به مطالعه این مهارت ها بپردازید، تصمیم بگیرید که آنها را انجام دهید و به آن تسلط پیدا کنید. هیچ زمان برای جبران آسیب دیر نیست و با تلاش می توان این آسیب ها را تبدیل به فرصتی برای رشد بیشتر کرد. وقتی به اثرات خودباوری فکر می کنید، آن را سرمایه‌گذاری ارزشمندی خواهید دید؟

دقت داشته باشید اگر به هر دلیلی در دوران کودکی، خودباوری ضعیفی در شما رشد پیدا کرده، اشکالی ندارد. اینجا راهکارهایی برای افزایش خودباوری بیان شده که می توانید باتوجه به ویژگی های فردی و رفتاری خود، مواردی که احساس می کنید با آن احساس راحتی بیشتری دارید را دنبال کنید.

راهکارهای عملی

• راهکارهای متعددی برای خودباوری وجود دارد. در اینجا به چند نمونه اشاره می‌‎‎کنیم.
• برای سلامت جسمی خود وقت صرف کنید
• از مقایسه خود با دیگران دست بکشید
• شفقت به خود را امتحان کنید
• آزمایشات رفتاری را انجام دهید
• افکار منفی خود را خنثی کنید
• از اغراق دست بردارید؛ ذهن اغراق می کند
• ذهن هیچ گاه ما را خوب نمی داند
• نگرانی خود رادرمان کنید
• توجه آگاهی خود را افزایش دهید

• ارتباط با خدا را جدی بگیرید
• از طمع‌ورزی دوری کنید
• خود را همان‌طور که هستید بپذیرید
• به رفتار و سخنان خود در لحظه آگاه باشید
• مسؤولیت پذیری را تجربه کنید
• ابراز وجود کنید و توانمندی خود را نشان دهید
• دست از ایده‌آل‌گرایی کشیده و شرایط خود را در نظر بگیرید
• به فعالیت‌های موردعلاقه خود بپردازید
• زندگی هدفمند داشته باشید
• موفقیت‌ها را در نظر بگیرید
• به ارزش‌های خود وفادار بمانید
• عواطف و احساساتتان را جدی بگیرید
• تاب‌آوری خود را افزایش دهید
• جسور و قاطع باشید
• کارهای داوطلبانه انجام دهید
• وقت‌گذرانی در فضای مجازی را کاهش دهید و به دنبال الگوهای بهتری بگردید
• اشتباهات و شکست‌ها را بهتر مدیریت کنید
• مهرورز باشید
• مهارت‌های ارتباطی خود را گسترش دهید
• از ظرفیت گروه دوستی استفاده کنید
• زخم‌های گذشته را التیام دهید
• فردی را آموزش دهید
• مبتکر و آغازگر کاری باشید
• دنبال مقصر نباشید
• اعتمادبه‌نفس را تصور کنید
• دستیابی به هویت سالم را دنبال کنید
• خودشناسی خود را بیشتر کنید

درمان عدم خودباوری

افراد قابل توجهی از افراد در زندگی نسبت به خودباوری خود مشکل دارند. اما اگر در مسائل مربوط به خودباوری شما در زندگی شخصی، شغلی، زندگی اجتماعی و یا تحصیلی تداخل ایجاد شده‎، از یک روانشناس و درمانگر متخصص و باتجربه کمک بگیرید.

جملات خودباوری

گاهی یک کلمه می‌تواند جادو کند. گاهی یک جمله می‌تواند مسیر زندگی را عوض کند. فردی که ذهنش آماده تغییر باشد، این جملات می تواند راه‌اندازی برای آن باشد:

اگر از اعتماد به نفس بهره‌ای ندارید به کاری بپردازید که در نتیجه انجام آن نسبت به خود احساس رضایت کنید…!

بزرگ‌ترین ریسک، ریسک نکردن است. در دنیایی که تغییر با سرعت در حال پیشروی است تنها استراتژی برای شکست، ریسک نکردن است… (مارک زاکربرگ)

انسان های دارای اعتماد به نفس، از اشتباهات خود نگران و ناراحت نمی شوند، بلکه از آنها به عنوان تجربه‌های مفید زندگی بهره می ببرند

خودشناسی و خودآگاهی ما را قادر می سازد تا برروی رفتارمان و ازجمله الگوهای ارتباطی خود کنترل بیشتری داشته باشیم

هیچوقت از داشتن عقاید متفاوت با دیگران نگران نباشید، حتی هنگامی که تنها فردی باشید که چنین اعتقادی دارید

در ذهن خود نمی توانم را به الان نمی توانم تغییر دهید

افرادی که در زندگی از ریسک کردن می ترسند، هیچ گاه در مسیر زندگی طعم موفقیت های بزرگ را نمی چشند

رشد خودباوری

خودباوری، صفتی است که از ابتدای تولدهمراه ماست و با گذشت زمان، گسترده و عمیق می‌شود. باید در نظر داشت که نقش والدین در این ویژگی غیرقابل چشم‌پوشی است. کودکانی که از خودباوری مناسبی برخوردارند معمولا والدینی دارند که به فرزندان خود عشق می ورزند، برای آنها زمان مفیدی صرف کرده و مایه نشاط و دلگرمی آنها هستند.

چنین والدینی معیارها و انتظارات واضح، منطقی و باثباتی دارند که با حمایت و تشویق ارائه می دهند. به افکار و باورهای فرزند خود احترام می گذارند در عین اینکه در موضوعات مهم، تصمیم نهایی به عهده والدین است.

متأسفانه در برخی از خانواده‌ها، مسئله مهم برای والدین، حرف‌شنوی فرزند است، که بیشتر مواقع با ایجاد محدودیت‌های نامناسب و غیرضروری، مانع رشد سالم خودباوری در کودکان خود می شوند.

لذا تربيت خانوادگي و محيط پيراموني فرد نقش بسزا و انکارناپذيري در اين رابطه دارد.

در کنار تمام این عوامل، خودباوری صفتی اکتسابي است که با تمرین و توجه مناسب می توان آن را تقویت و یا ضعیف کرد.

کتاب خودباوری

1. خودباوری در خلاقیت

• نویسنده: دیوید کلی، تام کلی
• مترجم: مهدی کیامهر، مرتضی خضری پور
• ناشر: آریاناقلم
• سال انتشار: ۱۳۹۹
• تعداد صفحات: 328

2. خودباوری

• نویسنده: محمدتقی فعالی
• ناشر: شرکت نشر دارالصادقین
• سال چاپ: 1392
• تعداد صفحات: 296

3. 10 راه حل ساده برای خودباوری: چگونه به تردید درونی خود پایان دهیم

• نویسنده: گلن آر. شیرالدی
• مترجم: لیلا شریفی
• ناشر: اندیشه معاصر
• سال انتشار: ۱۳۹۹

4. کتاب صوتی قدرت خودباوری

• نویسنده: ناتانیل براندن
• مترجم: بهاره دادرس
• راوی: نازنین آذرسا
• ناشر صوتی: آذرسا

5. تقویت خودباوری

• نویسنده: ناتانیل براندن ناتانیل براندن
• مترجم :  الهام مبارکی زاده
• انتشارات: پل
• سال انتشار: 1402
• تعداد صفحه: 240

6. خودباوری و اعتماد به نفس برای همیشه: هفت مرحله ی رسیدن به خودباوری و حفظ آن

• نویسنده: فیونا هرولد
• مترجم: هاله هنرزاد
• ناشر: مهراد
• تاریخ نشر: 1393
• تعداد صفحه: 120

7. نگرش یعنی همه چیز

• نگرش تان را عوض کنید تا زندگی تان دگرگون شود!
• نویسنده: جف کلر
• مترجم: امیرحسن ملکی
• انتشارات: درسا
• سال انتشار: 1396
• تعداد صفحات: 171

8. خودباوری و خودباختگی

• نویسنده: فاطمه راستی کردار
• انتشارات: هاجر
• سال انتشار: 1395
• تعداد صفحات: 94

فیلم سینمایی خودباوری

یکی از کارهایی که می شه انجام داد و به رشد خودباوری خودتون کمک کنید، دیدن فیلم های مرتبط با این موضوع هست. اینجا چند تا از این فیلم ها را بهتون معرفی می کنم:

1. انیمیشن درونِ بیرون یا پشت و رو (Inside Out) یک پویانمایی کمدی-درام و ماجراجویی که پیت داکتر آن را کارگردانی کرده و توسط استودیوهای پیکسار ساخته شده است. این انیمیشن توسط والت دیزنی پیکچرز در ژوئن ۲۰۱۵ عرضه شد.
2. روح (Soul) یک پویانمایی در ژانر ماجراجویی، فانتزی و کمدی–درام است که پیت داکتر آن را کارگردانی کرد و در سال 2020 توسط والت دیزنی پیکچرز منتشر شد.
3. بهترین شکل ممکن (As Good as It Gets) فیلمی در ژانر درام، عاشقانه، کمدی است که جیمز ال. بروکس آن را کارگزدانی کرده. این فیلم آمریکایی در سال ۱۹۹۷ برنده جایزه گلدن گلوب شد.
4. تپش آهن (Pumping Iron) به کارگردانی جورج باتلر و رابرت فیوره که در سال 1977 ساخته شده است. این فیلم محصول کشور آمریکا و در ژانر مستند و ورزشی است. در این فیلم آرنولد شوارتزنگر، لو فریگنو، ماتی فریگنو و فرانکو کلمبو به هنرمندی پرداخته‌اند.
5. شبکه اجتماعی (The Social Network) فیلمی درام به کارگردانی دیوید فینچر محصول ۲۰۱۰ ایالات متحده آمریکاست که به ایجاد شبکه اجتماعی فیس بوک و زندگی مارک زاکربرگ سازنده این سایت، در اینترنت پرداخته است. این فیلم براساس کتابی با نام میلیاردرهای تصادفی نوشته بن مزریک (Ben Mezrich)، ساخته شده است.

حرف آخر

شما میتونید تکنیک های عملی و راهکارهای جزئی این موضوع رو داخل اپلیکیشن آکو ببینید و از بخش های دیگر این نرم افزار نیز در جهت افزایش مهارت های شخصیتی و رشد خودتون استفاده کنید.
لینک دانلود این این نرم افزار در صفحه اول سایت قرار داده شده است.